Nhật Bản đang bị tăng sức ép từ nhiều phía

Tân Hoa xã đưa tin, ngày 3/8, tại Bắc Kinh, Phó chủ tịch nước Trung Quốc Lý Nguyên Triều đã gặp cựu Thủ tướng Nhật Bản Yukio Hatoyama để thảo luận khả năng cải thiện quan hệ hai nước. Trong khi Trung Quốc muốn Nhật Bản rút ra những bài học từ quá khứ và duy trì con đường phát triển hòa bình, thì Nhật Bản kêu gọi hai bên giải quyết các vấn đề tranh chấp thông qua đối thoại. Nhưng tối 3/8, Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Nhật Bản (JCG) cho biết, 3 tàu hải giám Trung Quốc đã đi vào vùng biển quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.

Trước đó (1/8), 4 tàu bảo vệ bờ biển Trung Quốc cũng tiến vào vùng biển quanh quần đảo Senkaku/Điếu Ngư. Cũng trong ngày 1/8, Trung Quốc tung ra trò chơi trực tuyến Glorious Mission (Sứ mệnh vinh quang), cho phép người chơi chiến đấu trong vùng lãnh thổ Bắc Kinh và Tokyo đang tranh chấp. Trước đó (giữa tháng 7), game “Sứ mệnh vinh quang” đã được đưa vào giáo trình huấn luyện binh lính như một khoa mục chính thức. Quân khu Nam Kinh còn tổ chức một giải đấu game này giữa các binh lính như một hội thao của quân đội.

Phó thủ tướng Nhật Bản Taro Aso

Thủ tướng Shinzo Abe vừa tuyên bố (1/8), Tokyo sẽ kiên quyết chống lại việc Bắc Kinh đơn phương khai thác khí đốt tự nhiên trong khu vực tranh chấp trên biển Hoa Đông.Theo kế hoạch, đảng Dân chủ tự do cầm quyền do Thủ tướng Shinzo Abe đứng đầu sẽ đệ trình lên chính phủ một loạt kiến nghị, trong đó có yêu cầu Trung Quốc dỡ bỏ ngay lập tức vật liệu xây dựng tại giàn khoan ở khu vực kể trên.

Giới truyền thông cho biết, Bộ Quốc phòng Nhật Bản có thể sẽ nới lỏng các quy định về mua bán thiết bị quân sự phi chiến đấu dùng cho Lực lượng phòng vệ (SDF) bằng cách cho phép các công ty đối tác bán cùng một loại thiết bị cho SDF cũng như cho các chính quyền địa phương và các cơ sở phi quốc phòng. Tuy nhiên, câu nói hớ của Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản Taro Aso (Nhật Bản có thể học kỹ thuật mà Đức Quốc xã sử dụng để cải cách Hiến pháp) có thể làm phức tạp thêm chính sách đối ngoại của Thủ tướng Shinzo Abe. Bởi dư luận đang lo ngại Nhật Bản không còn duy trì Hiến pháp theo chủ nghĩa hòa bình.

Ngày 2/8, Hàn Quốc chính thức gửi công hàm tới Nhật Bản để phản đối việc Tokyo thực hiện một cuộc khảo sát ý kiến người dân nước này về quần đảo tranh chấp Dokdo/Takeshima. Ngoài ra, Bộ Ngoại giao Hàn Quốc cũng chỉ trích một số quan chức cấp cao Nhật Bản đã có những phát biểu “mang tính khiêu khích” về chủ quyền, tạo ra “sự cản trở nghiêm trọng” đối với quan hệ giữa Seoul và Tokyo. Trước đó (28/7), Nhật Bản đã từ chối đề xuất của Nga - cùng khai thác quần đảo tranh chấp Nam Kuril mà Tokyo gọi là Vùng lãnh thổ phương Bắc. Tokyo không chấp nhận đề xuất của Moskva vì điều đó đồng nghĩa với việc công nhận chủ quyền của Nga đối với các đảo tranh chấp và làm suy yếu tuyên bố chủ quyền của Nhật Bản đối với các đảo này.

Mỹ - Trung chưa thể làm lành

Ngày 1/8, Ủy ban Ngoại giao Hạ viện Mỹ đã thông qua “Dự luật chính sách Đài Loan năm 2013” cho phép Washington quan hệ và bán vũ khí cho Đài Loan nhằm phục vụ chiến lược chuyển trọng tâm chiến lược của Mỹ sang khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Cũng trong ngày 1/8, Trung Quốc đã phản đối sau khi Thượng viện Mỹ thông qua Nghị quyết 167 bày tỏ sự lo ngại về các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông và biển Hoa Đông. Trung Quốc một lần nữa kêu gọi Mỹ không can thiệp vào bất kỳ cuộc tranh chấp lãnh thổ, lãnh hải nào của nước này.

Trong khi đó, tờ Thời báo Hoàn Cầu cho rằng, việc Thượng viện Mỹ thông qua Nghị quyết 167 về tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông và biển Hoa Đông là một bước đi mới gây hậu quả tiêu cực cho động lực tích cực vừa được thúc đẩy trong quan hệ Mỹ - Trung những tháng gần đây. Thời báo Hoàn Cầu thậm chí còn cáo buộc, Nhật Bản và Philippines đã kích động những cuộc tranh chấp ở Biển Đông và biển Hoa Đông, không phải Trung Quốc!

Giả Tú Đông

Thượng nghị sĩ Robert Menendez, Chủ tịch Ủy ban Quan hệ đối ngoại Mỹ từng nhận định, tranh chấp lãnh hải trên Biển Đông kéo dài sẽ ảnh hưởng tới tương lại của khu vực tiềm năng trở thành tâm điểm cho sự phát triển kinh tế toàn cầu thế kỷ XXI. Trước đó (28/7), tờ The Huffington Post (Mỹ) đăng bài “Mở đường cho chiến lược rộng lớn: Từ Washington đến Mumbai, đến Tokyo, đến Biển Đông” cho rằng, trọng tâm chiến lược của Mỹ đã xuất hiện một số tiến triển quan trọng theo tiến trình chuyển hướng tới Châu Á - Thái Bình Dương. Còn trên trang mạng Quỹ Jamestown của Mỹ vừa đăng bài “Tuyên truyền, chứ không phải chính sách: Đánh giá phe diều hâu của quân đội Trung Quốc” của tác giả Andrew Chab.

Theo đó, một số nhân vật của quân đội Trung Quốc thường kêu gọi chính sách ngoại giao “hùng hổ hăm dọa” trên các phương tiện truyền thông Trung Quốc, đã gây tranh cãi và ngờ vực cho các nhà quan sát nước ngoài. Trong khi đó tờ Thời báo Hoàn Cầu cũng có bài viết cho rằng, trong thời điểm Nga - Mỹ bận giải quyết vụ Edward Snowden, có người kêu gọi hai nước này nên bắt tay để ứng phó với Trung Quốc. Bởi theo Giáo sư William Zimmermann, thuộc Đại học Michigan Mỹ, đến năm 2035, Trung Quốc sẽ trở thành mối đe dọa chung của Nga - Mỹ, do đó hai nước cần bắt tay đối phó từ bây giờ. Theo nhà nghiên cứu Bob Kaplan, thuộc Trung tâm An ninh Mỹ mới, tham vọng chính trị của Trung Quốc không thua gì Mỹ cách đây 100 năm.

Philippines gia tăng tốc độ mua sắm vũ khí

Ngày 3/8, Manila cho biết, đang mua tàu La Tapageuse của Hải quân Pháp để bổ sung cho Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines nhằm đối đầu với việc Trung Quốc đang ngày càng quyết liệt và lấn tới trong các cuộc tranh chấp ở Biển Đông. Theo Chỉ huy Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines, Chuẩn đô đốc Rodolfo Isorena, Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines sẽ được củng cố sức mạnh bằng việc đón nhận thêm 10 tàu tuần tra đa chức năng hiện đại theo của Nhật Bản. Cũng trong ngày 3/8, tàu chiến lớp Hamilton thứ hai của Hải quân Philippines đã cập cảng ở căn cứ hải quân cũ của Mỹ ở tỉnh phía bắc Zambales. Dự kiến, Tổng thống Benigno Aquino III sẽ chủ trì buổi lễ đón chính thức chiếc tàu chiến mới thứ hai mang tên BRP Alcaraz vào ngày 6/8.

Trước đó (1/8), mạng PhilStar.com cho biết, Bộ Quốc phòng Philippines đang tìm mua hai máy bay cánh nâng cố định trị giá 18,6 triệu USD, một phần trong chương trình nâng cấp khả năng và hiện đại hóa Lực lượng vũ trang Philippines (AFP). Thứ trưởng Quốc phòng Philippines Fernando Manalo cho biết, 2 máy bay này có khả năng hỗ trợ hậu cần và có thể hoạt động trong môi trường rủi ro cao. Trong tiến trình hiện đại hóa, không quân Philippines đang có ý định mua máy bay chiến đấu JAS-39 Grrpen của Hãng Saab, Thụy Điển. Có lẽ tức tối trước việc Philippines lên kế hoạch dồn hải quân, không quân ra Biển Đông, giới chức và chuyên gia Trung Quốc đã tung ra một loạt cảnh báo, trong đó cho rằng, khu vực biển tranh chấp đang trở thành một “thùng thuốc súng”. Tờ Manila Times của Philippines vừa đăng bài bình luận của ông Ricardo Saludo, cựu Chủ tịch Ủy ban Công vụ Chính phủ Philippines chỉ trích chính sách quốc phòng của Tổng thống Benigno Aquino III, đồng thời cho rằng, chính sách “thân Mỹ, chống Trung Quốc” của Manila hiện nay là “tự sát”.

“Gác tranh chấp, cùng khai thác” kiểu Trung Quốc

Ngày 4/8, Tân Hoa xã đăng bài “Cùng hợp tác khai thác Biển Đông không phải vấn đề bên nào thiệt” của tác giả Giả Tú Đông, bình luận viên thời sự trên tờ Thời báo Kinh Hoa, đồng thời bình luận xung quanh phát biểu của Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị, nhân chuyến công du Thái Lan vừa qua. Ngày 2/8, tại Diễn đàn Cao cấp kỷ niệm 10 năm Quan hệ Đối tác Chiến lược ASEAN - Trung Quốc (2003-2013), ông Vương Nghị đã đưa ra cái gọi là “3 giải pháp” xử lý tranh chấp Biển Đông, trong đó kêu gọi các bên tranh chấp cùng hợp tác, khai thác (ở khu vực quần đảo Trường Sa của Việt Nam) trước khi tìm được giải pháp cuối cùng xử lý ổn thỏa vấn đề này. Cuối bài phát biểu, ông Vương Nghị “nhắc nhở ai đó chớ có hành vi làm phức tạp tình hình, đặc biệt chớ phán đoán nhầm cục diện, sai lầm tiếp tục sai lầm”.

Thượng nghị sĩ Mỹ Robert Menendez

Giới bình luận cho rằng, nếu chấp nhận hợp tác cùng khai thác với Trung Quốc ở Biển Đông, sẽ đồng nghĩa với việc phải chấp nhận cái gọi là “chủ quyền” hầu như toàn bộ Biển Đông thuộc về Trung Quốc. Giới phân tích coi phát biểu của ông Vương Nghị là cách chơi chữ hòng che đậy âm mưu độc chiếm Biển Đông mà Trung Quốc đang tiến hành. Theo tác giả Giả Tú Đông, trong vấn đề Biển Đông, lợi ích chung bao gồm hòa bình, ổn định trong khu vực và “chia sẻ nguồn tài nguyên Biển Đông”. Nhưng thực tế cho thấy, tất cả các bên liên quan, kể cả dư luận quốc tế đều không chấp nhận lập trường của Trung Quốc đòi chủ quyền đối với gần như toàn bộ Biển Đông, trong đó có 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam.

Tân Hoa xã đưa tin, ngày 31/7, phát biểu trước Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình tuyên bố: Bắc Kinh muốn giải quyết các tranh chấp trên biển một cách hòa bình thông qua đàm phán, song sẽ không thỏa hiệp về chủ quyền và cần phải tăng cường năng lực quốc phòng. Đồng thời khẳng định, Trung Quốc sẽ không từ bỏ các quyền và lợi ích hợp pháp, cũng như từ bỏ các lợi ích quốc gia cốt lõi. Trung Quốc sẽ chuẩn bị để đối phó với các diễn biến phức tạp, củng cố năng lực và kiên quyết bảo vệ quyền và lợi ích biển. Ông Tập Cận Bình nhấn mạnh, Trung Quốc sẽ tuân theo nguyên tắc “gác tranh chấp sang một bên và cùng nhau tiến hành phát triển chung các khu vực mà Trung Quốc có quyền chủ quyền”.

Giới quân sự cũng đang chú ý tới tuyên bố của Đại tá quân đội Đỗ Văn Long khi ông cho rằng, Hải quân Trung Quốc đã có thể cắt “chuỗi đảo đầu tiên” thành nhiều miếng. “Chuỗi đảo đầu tiên” là cách Trung Quốc dùng để gọi quần đảo chính đầu tiên của Đông Á gồm có các quần đảo của Nhật Bản, đảo Ryukyu, Đài Loan và phần phía bắc của Philippines.Nhân kỷ niệm thành lập quân đội Trung Quốc (1/8), Thiếu tướng La Viện một lần nữa nhai lại luận điệu quen thuộc rằng: Trước thực tế Trung Quốc đang ngày một lớn mạnh, các nước khác ghen tị liên tục chọc phá và thách thức nên Bắc Kinh buộc phải có cách đáp trả. Đồng thời hô hào sử dụng tàu “Giao Long” cắm cờ Trung Quốc xuống đáy các vùng biển có tranh chấp như Điếu Ngư/Senkaku, bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham và quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam, qua đó tuyên bố chủ quyền (phi pháp) của Trung Quốc.

Tờ Thời báo Hoàn Cầu cho biết (4/8), khi phát biểu tại cái gọi là “các nhà lý luận về giấc mơ Trung Hoa thâm nhập cơ sở”, Thiếu tướng Khương Hán Bân, Giáo sư thuộc Đại học Quốc phòng Trung Quốc và Đại tá Âu Kiến Bình, Giám đốc Sở Nghiên cứu xây dựng quân đội Trung Quốc đã bóp méo sự thật về cái gọi là “chủ quyền” của Trung Quốc ở Biển Đông và biển Hoa Đông hòng đầu độc nhận thức của sĩ quan và binh lính Trung Quốc về vấn đề này.

Phát biểu với báo giới sau cuộc gặp với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị tại Putrajaya hôm 1-8, Ngoại trưởng Malaysia Anifah Aman khẳng định, Malaysia có lập trường trước sau như một trong vấn đề tranh chấp ở Biển Đông và mong muốn giải pháp tốt nhất cho vấn đề Biển Đông để duy trì tình hữu nghị và quan hệ mật thiết trong khu vực. Ngoại trưởng Malaysia Anifah Aman cho rằng, các nước ASEAN cần thảo luận với nhau về tranh chấp lãnh hải chồng lấn trên Biển Đông trước khi thảo luận với Trung Quốc, trên cơ sở dựa vào luật pháp quốc tế và Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS).

Ngày 1 và 2/8, tờ Thời báo Hoàn Cầu liên tiếp đăng tải ảnhvà bày tỏ quan ngại về tiến độ các dự án đóng tàu sân bay của Nhật Bản và Ấn Độ. Thời gian qua, giới truyền thông Trung Quốc rất quan tâm đến tình hình phát triển vũ khí, trang bị của các nước láng giềng. Nhưng theo tuần báo “Người đưa tin công nghiệp quân sự” của Nga, Trung Quốc có thể sở hữu kho vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới.

Hồng Thất Công - Tuấn Quỳnh

Theo Petrotimes