Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị (phải)
Trong cuộc họp với ông Surukiat Sathirathai - cựu Phó Thủ tướng Thái Lan, Chủ tịch Hội đồng hòa giải hòa bình châu Á nhân tham dự Diễn đàn cấp cao kỷ niệm 10 năm quan hệ đối tác chiến lược ASEAN – Trung Quốc tổ chức tại Thái Lan hôm qua (2/8), ông Vương Nghị đã đưa ra 3 phương án giải quyết các tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông.
Đầu tiên, Vương Ngoại trưởng cho rằng, cách giải quyết tranh chấp Biển Đông là đạt được thoả thuận thông qua tham vấn và đàm phán giữa các bên trực tiếp liên quan. Ông nhấn mạnh, đây là cách cơ bản và duy nhất có thể dẫn đến giải pháp cuối cùng.
Theo Ngoại trưởng Trung Quốc, nước này luôn mở cửa đối thoại với tất cả các bên tranh chấp, đồng thời khẳng định cáo buộc cho rằng đàm phán song phương không thể đem lại tiến triển nào là không đúng sự thật và vô căn cứ.
Phương án thứ hai là tiếp tục thực hiện Tuyên bố về ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC), trong khi dần dần thúc đẩy các cuộc tham vấn về Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC).
Tuy nhiên, ông Vương lưu ý, cả DOC và COC đều không phải là giải pháp cho các tranh chấp mà chỉ mang ý nghĩa tác dụng bảo vệ hòa bình và ổn định trong khu vực. Bên cạnh đó, Ngoại trưởng Trung Quốc cũng cho biết, việc xây dựng COC đã bị gián đoạn bởi hành vi đơn phương của một số bên và Bắc Kinh không muốn thấy điều đó xảy ra một lần nữa.
Phương án thứ 3, ông Vương Nghị nói, đó là các bên cùng nhau khai thác trên vùng biển tranh chấp. Bởi, theo Vương Ngoại trưởng, phải mất nhiều thời gian mới có thể tìm được một giải pháp cuối cùng cho tranh chấp Biển Đông, trước khi giải quyết được vấn đề này, các bên liên quan nên cùng nhau tìm cách khai thác chung trên cơ sở cùng có lợi. Đây không chỉ là vấn đề lợi ích kinh tế mà còn mang tín hiệu đến cộng đồng quốc tế rằng các bên tranh chấp trong khu vực sẵn sàng giải quyết tranh chấp theo hướng hợp tác.
Ông Vương cũng nhấn mạnh, Trung Quốc kiên trì chủ trương giải quyết tranh chấp thông qua thương lượng trên cơ sở tôn trọng sự thật lịch sử và luật pháp. Đây là những yếu tố rất quan trọng và không nên bị bỏ qua.
Thực tế các phương án mà Ngoại trưởng Trung Quốc nêu ra không có gì mới hay bất ngờ.
Về phương án thứ nhất, Trung Quốc từ trước đến nay luôn khăng khăng đòi đàm phán tay đôi với từng bên tranh chấp. Khi ông Vương nói: “cách giải quyết tranh chấp là đạt được thỏa thuận thông qua tham vấn và đàm phán giữa các bên trực tiếp liên quan” thì có thể suy đoán theo 2 nghĩa: Một là, Trung Quốc có thể đàm phán với 4 nước ASEAN có tranh chấp ở Biển Đông là Brunei, Malaysia, Philippines và Việt Nam (hoặc cùng lắm là có thêm Thái Lan là nước điều phối viên quan hệ ASEAN – Trung Quốc); Hai là, Trung Quốc vẫn chỉ chấp nhận đàm phán song phương với từng bên tranh chấp – không có gì thay đổi!
Tuy nhiên, khi Vương Ngoại trưởng “bồi” thêm khẳng định “cáo buộc cho rằng đàm phán song phương không thể đem lại tiến triển nào là không đúng sự thật và vô căn cứ” thì chúng ta nên nghiêng về hướng suy đoán nào?
Việc Trung Quốc đơn phương ban hành trái phép lệnh cấm đánh bắt cá trên Biển Đông có đúng tinh thần của DOC?
Phương án thứ 2 mà ông Vương Nghị đề cập tới lại càng không có gì mới mẻ. Trung Quốc luôn hứa hẹn cam kết “thực hiện hữu hiệu DOC và thúc đẩy đạt được COC” và Trung Quốc cũng thường lên giọng yêu cầu các bên liên quan đến tranh chấp Biển Đông không có những hành vi làm phức tạp hay trầm trọng thêm tình hình trong khi chính bản thân lại liên tục có những động thái đi nguợc lại tinh thần DOC, gây phẫn nộ cho các nước láng giềng và quan ngại trong cộng đồng quốc tế như việc: đơn phương thành lập trái phép cái gọi là “thành phố Tam Sa”; âm thầm đưa cái gọi là bản đồ “đường 9 đoạn” (hay còn gọi là đường lưỡi bò) phi pháp vào hộ chiếu điện tử, sách báo, văn hóa phẩm; bày trò cấm đoán đánh bắt cá vô căn cứ và phi pháp trên Biển Đông;…
Cuối cùng, phương án thứ 3 mà Vương Ngoại trưởng nhắc tới chính là phiên bản của sáng kiến “chủ quyền thuộc về Trung Quốc, gác tranh chấp, cùng khai thác” mà cố lãnh đạo Trung Quốc Đặng Tiểu Bình đã nghĩ ra từ những năm 70 của thế kỷ trước.
Tuy nhiên, khi mà Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã khẳng định chắc nịch trong phiên học tập tập thể Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc mới đây rằng Trung Quốc sẽ không đời nào từ bỏ cái gọi là “quyền và lợi ích hợp pháp” và quyết không hi sinh “lợi ích quốc gia cốt lõi” của mình, liệu có cơ sở nào tin tưởng rằng Bắc Kinh sẽ bỏ đi mệnh đề “chủ quyền thuộc về Trung Quốc” như là điều kiện tiên quyết để đàm phán hay đi tới bất kỳ một thoả thuận nào liên quan đến tranh chấp Biển Đông hay không?
Mà chắc chắn, để đi tới một giải pháp khả thi cho tranh chấp tồn tại dai dẳng trên vùng biển này, điều kiện tiên quyết phải là phải bỏ đi mệnh đề tiên quyết "chủ quyền thuộc về Trung Quốc" phi lý này.
Minh Châu
Theo Petrotimes