Vụ nổ ở Thiên Tân tạo ra nỗi lo về an toàn công nghiệp tại các thành phố của Trung Quốc - Ảnh: Reuters

Xã luận khẳng định: “Trung Quốc đang phải đối mặt với tình hình kinh tế nghiêm trọng. Mô hình phát triển của Trung Quốc cần sự điều chỉnh... Môi trường chiến lược của Trung Quốc không thật sự thuận lợi. Trung Quốc cần tránh những sai lầm quá khứ và quyết tâm cải tổ”.

Dù vậy, ấn phẩm của Nhân Dân Nhật Báo cho rằng không giống như những nhận định “u ám” và “thổi phồng” của phương Tây, khó khăn kinh tế của Trung Quốc chỉ là “cơn sốt” chứ không phải “bệnh ung thư”.

Thời Báo Hoàn Cầu cho rằng bởi sau nhiều thập kỷ tăng trưởng mạnh, việc nền kinh tế nước này tăng trưởng chậm lại là xu thế tự nhiên, do đó chắc chắn không ảnh hưởng đến chế độ chính trị của Trung Quốc.

Các nhà quan sát quốc tế cũng đánh giá những biến động kinh tế vừa qua không thể đe dọa hệ thống chính trị Trung Quốc, nhưng nhận định đó là cú sốc cần thiết để chính quyền Bắc Kinh nhìn lại mình sau một thời gian dài ngạo nghễ.

Tự tin quá mức

Sau hơn hai thập kỷ tăng trưởng vũ bão, người Trung Quốc rất tự hào nói về “phép mầu kinh tế Trung Quốc”. Các thành phố và cả vùng nông thôn Trung Quốc phát triển nhanh chóng với những tòa nhà cao tầng, hệ thống đường cao tốc rộng lớn, tàu điện cao tốc và viễn thông hiện đại.

Một năm rưỡi trước, cơn sốt trên thị trường chứng khoán Trung Quốc bùng nổ. Tính đến tháng 6-2015, thị trường Thâm Quyến đạt giá trị hơn 9.500 tỉ USD. Hàng triệu người dân bình thường đổ tiền tiết kiệm cả đời mua chứng khoán.

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc thể hiện sự tự tin chưa từng thấy, không còn “giấu mình chờ thời” như lời khuyên của Đặng Tiểu Bình. Chủ tịch Tập Cận Bình nêu khái niệm “giấc mơ Trung Quốc”.

Khi gặp Tổng thống Mỹ Barack Obama hồi tháng 6-2013, ông Tập đề xuất “mô hình quan hệ giữa các cường quốc”. Nghĩa là thành công kinh tế đã đưa địa vị chính trị Trung Quốc lên một tầm cao mới, đặc biệt trong thời điểm kinh tế Mỹ và châu Âu đang vật vã.

Niềm tin vào mô hình Trung Quốc mạnh đến mức đã định hình lại cách các nhà lãnh đạo Bắc Kinh ứng xử trong quan hệ ngoại giao.

Trung Quốc ngày càng trở nên “quả quyết” hơn, thậm chí bị chỉ trích “hiếu chiến” hơn khi đòi chủ quyền vô lý trên Biển Đông và biển Hoa Đông, khiến căng thẳng khu vực leo thang, quan hệ Trung Quốc với Mỹ, Nhật và các nước khu vực xấu đi trầm trọng.

Nhiều nhà kinh tế phương Tây cho rằng mô hình Trung Quốc có rất nhiều vấn đề và nền kinh tế nước này có thể “đâm sầm xuống đất”. Đương nhiên giới phân tích Trung Quốc bác bỏ lập luận này và cho rằng phương Tây “ghen tị”.

Nhưng cú sốc đột ngột ập đến khi thị trường chứng khoán Trung Quốc tuột dốc không phanh khiến hàng triệu nhà đầu tư nhỏ mất sạch tài sản, xuất khẩu sụt giảm nghiêm trọng, các chỉ số kinh tế xấu đi đáng kể...

Có nhiều điều không ổn

Chính quyền Trung Quốc công bố mức tăng trưởng 7% và tỉ lệ thất nghiệp 4%, nhưng tất cả chuyên gia kinh tế quốc tế đều cho rằng đây chỉ là những con số ảo.

Và khi khủng hoảng ập đến, Bắc Kinh quên luôn cam kết tôn trọng các quy tắc thị trường và thực hiện những biện pháp can thiệp sâu: phá giá đồng nhân dân tệ, cấm công ty nhà nước bán cổ phiếu, mua hàng tỉ USD chứng khoán... Nhưng tất cả đều tỏ ra thiếu hiệu quả.

Sự can thiệp này lập tức bị chỉ trích.

Những điểm yếu khác của nền kinh tế Trung Quốc cũng đang bộc lộ rõ. Gánh nặng nợ công của các địa phương đang phình to. Bầu trời Bắc Kinh và nhiều thành phố luôn u ám vì ô nhiễm không khí.

Vụ nổ khủng khiếp tại khu công nghiệp thành phố Thiên Tân gây chấn động dư luận và phơi bày rõ điểm yếu của “mô hình Trung Quốc”. Đó là nạn tham nhũng, móc nối, quan hệ... dẫn tới các nguy cơ an toàn công nghiệp cực kỳ nghiêm trọng đang ám ảnh các thành phố ở Trung Quốc.

Theo TTO