Phát biểu tại phiên toàn thể Hội nghị cấp cao ASEAN lần 27 tại Malaysia. ngày 21/1, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định một trong những thách thức an ninh nghiêm trọng nhất đối với khu vực ASEAN hiện nay là những diễn biến ngày càng phức tạp ở biển Đông.

Người đứng đầu Chính phủ Việt Nam nhấn mạnh việc bồi đắp, tôn tạo và xây dựng quy mô lớn các đảo, đá và các hoạt động đơn phương khác ở Biển Đông đang gây ra những hệ lụy nghiêm trọng, làm gia tăng căng thẳng, xói mòn lòng tin, gây quan ngại sâu sắc cho cộng đồng quốc tế, và có thể dẫn đến nguy cơ quân sự hóa và xung đột trên biển, đe dọa hòa bình và ổn định khu vực.

Theo Thủ tướng, ASEAN đã có nhiều nỗ lực trong việc xử lý vấn đề Biển Đông, kể cả bày tỏ quan ngại và lập trường chung về vấn đề này, gần đây nhất là tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 26 (tháng 4/2015) và Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần thứ 48 (tháng 8-2015).

Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 27 đã chính thức khai mạc tại Thủ đô Kuala Lupur

Để duy trì an ninh, hòa bình, ổn định ở Biển Đông, Thủ tướng kiến nghị ASEAN cần tiếp tục đoàn kết, thống nhất và thực hiện một số công việc sau:

Một là, kịp thời lên tiếng bày tỏ quan ngại chung về những diễn biến phức tạp và hành động đơn phương ở Biển Đông, cùng với những hệ lụy xấu và rất nguy hiểm của nó.

Hai là, thúc đẩy việc tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là các nguyên tắc giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển 1982, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, tự kiềm chế, không có hành động gây phức tạp và căng thẳng thêm tình hình.

Ba là, đẩy mạnh thực hiện các biện pháp xây dựng lòng tin, giảm căng thẳng và ngăn ngừa xung đột thông qua các cơ chế của ASEAN. Theo hướng đó, Việt Nam đề nghị ASEAN cùng với Trung Quốc cam kết không theo đuổi - không có hành động quân sự hóa ở Biển Đông.

Bốn là, tăng cường trao đổi và thúc đẩy Trung Quốc thực hiện đầy đủ, hiệu quả Tuyên bố của các bên về ứng xử ở Biển Đông (DOC), trước mắt tập trung cụ thể hóa điều 5; trao đổi thực chất, sớm thông qua Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC).

Trước đó, trong bài phát biểu tại khai mạc Hội nghị, Thủ tướng nước chủ nhà Malaysia Najib Tun Abdul Razak cũng đã đề cập tới vấn đề Biển Đông, nhấn mạnh tới việc ASEAN kêu gọi các bên liên quan tự kiềm chế và tránh các hành động nhằm làm phức tạp thêm tình hình và leo thang căng thẳng ở Biển Đông.

“ASEAN cần hành động nhiều hơn nữa trên bình diện quốc tế theo một phương thức rõ ràng là khi chúng ta cùng nhau hành động, chúng ta sẽ hùng mạnh hơn các quốc gia đơn lẻ. Những hành động đó bao gồm cả việc duy trì hòa bình, an ninh và ổn định ở Biển Đông.

Cũng tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh việc hình thành Cộng đồng ASEAN 2015 có ý nghĩa lịch sử, thể hiện nhận thức chung và quyết tâm của các quốc gia thành viên ASEAN trong việc nâng liên kết và hợp tác lên tầm cao mới, phản ánh sự trưởng thành mạnh mẽ của Hiệp hội sau 48 năm phát triển, khẳng định giá trị của đoàn kết, thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN.

Về giai đoạn phát triển tiếp theo của ASEAN, Thủ tướng chia sẻ nhận thức chung xây dựng Cộng đồng ASEAN là một tiến trình liên tục và việc thông qua Tầm nhìn ASEAN 2025 và các kế hoạch triển khai cụ thể tại hội nghị này sẽ định hướng và tạo thuận lợi cho ASEAN liên kết sâu rộng hơn, đóng vai trò quan trọng hơn ở khu vực.

Bên cạnh thành công, Thủ tướng cho rằng ASEAN đang phải đối mặt với nhiều thách thức từ bên ngoài cũng như những hạn chế của chính ASEAN; do đó, trong thời gian tới, ASEAN cần phát huy xung lực mới cũng như các giá trị và phương cách ASEAN, kết hợp hài hòa lợi ích quốc gia với lợi ích chung của ASEAN.

Thủ tướng nước chủ nhà Malaysia và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng

Chúng ta nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển.

Chúng ta kêu gọi các bên liên quan tự kiềm chế và không có các hành động làm phức tạp thêm tình hình hoặc làm leo thang căng thẳng”, Thủ tướng Malaysia Najib Razak phát biểu.