Vi phạm CUES

Tuần trước, Lầu Năm Góc tuyên bố một tàu chiến Trung Quốc đã chiếu tia laser cấp độ quân sự vào máy bay do thám P-8 của Hải quân Mỹ trong khi máy bay này đang thực hiện một nhiệm vụ thường lệ ở vùng biển tranh chấp.

Trung Quốc đã chiếu tia laser cấp độ quân sự vào máy bay do thám P-8 của Hải quân Mỹ. (Nguồn: Hải quân Mỹ)

Trong một tuyên bố trên tài khoản mạng xã hội Instagram, Hạm đội Thái Bình Dương của Hải quân Mỹ đã đưa ra cảnh báo khi họ cáo buộc hành động của tàu khu trục hải quân Trung Quốc chiếu tia laser ở cấp độ quân sự một cách nguy hiểm vào máy bay Mỹ theo cách "không an toàn và thiếu chuyên nghiệp" khi máy bay của Hải quân Mỹ đang bay trong không phận phía trên vùng lãnh hải quốc tế.

Trong một thông điệp rõ ràng gửi đến Trung Quốc, Hải quân Mỹ đã cảnh báo: "Bạn không nên chơi trò chơi laser với chúng tôi", đồng thời nói rằng những hành động này vi phạm Bộ quy tắc tránh va chạm bất ngờ trên biển (CUES). CUES là một thỏa thuận đa phương vốn đạt được tại Hội nghị chuyên đề Hải quân Tây Thái Bình Dương năm 2014 nhằm giảm thiểu nguy cơ xảy ra sự cố giữa các cường quốc quân sự trên biển.

Hạm đội Thái Bình Dương của Hải quân Mỹ tiết lộ sự việc nói trên hơn 1 tuần sau khi sự việc xảy ra tại vùng lãnh hải quốc tế ở Biển Philippines, cách vùng lãnh thổ Guam của Mỹ khoảng 400 dặm (khoảng 644 km) về phía Tây. Hạm đội Thái Bình Dương Mỹ nói rằng những tia laser cấp độ vũ khí có thể gây ra tác hại nghiêm trọng đối với máy bay và thủy quân lục chiến, cũng như các hệ thống tàu và máy bay.

Hạm đội này cũng cam kết "các tàu chiến và máy bay của Mỹ sẽ tiếp tục bay, đi lại và hoạt động ở bất kỳ đâu mà luật quốc tế cho phép".

Cam kết an ninh

Theo các thông tin báo chí, Washington dự kiến trong những ngày tới sẽ trao công hàm ngoại giao chính thức phản đối vụ chiếu tia laser. Mặc dù sự việc nói trên không xảy ra gần Biển Đông, song bức ảnh về Biển Đông mà Hải quân Mỹ đưa ra với lời chú thích "trong khi đó ở Biển Đông" dường như cho thấy Mỹ sẽ sẵn sàng đáp trả (Trung Quốc) ở khu vực này.

Năm 2019, Mỹ đã tiến hành kỷ lục 9 hoạt động tự do hàng hải ở Biển Đông. (Nguồn: China Military)

Các chuyên gia phân tích chiến lược đang cân nhắc xem liệu căng thẳng Mỹ-Trung, bao gồm cuộc chiến thương mại chưa được giải quyết và những lời lẽ cứng rắn trong bối cảnh cuộc khủng hoảng virus phát sinh từ Trung Quốc, có thể làm leo thang căng thẳng ở Biển Đông hay không.

Năm 2019, Mỹ đã tiến hành kỷ lục 9 hoạt động tự do hàng hải ở Biển Đông, tăng từ 5 lần năm 2018 và 6 lần năm 2017. Vào tháng 1/2020, tàu chiến ven biển USS Montgomery đã tiến hành hoạt động tự do hàng hải đầu tiên của Mỹ trong năm 2020.

Ông Collin Koh, chuyên gia nghiên cứu tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S.Rajaratnam, Singapore bình luận: "Rõ ràng, dưới thời Chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump, chúng ta chứng kiến hành động quyết liệt hơn đối với các chương trình liên quan hoạt động tự do hàng hải ở Biển Đông".

Theo ông Koh, các hoạt động này có tác động khẳng định pháp trị, ngăn chặn Bắc Kinh có những hành động quyết đoán mạnh mẽ hơn vượt ra khỏi hành động quân sự hóa và cưỡng ép, đồng thời thể hiện cam kết an ninh của Mỹ đối với khu vực, để các nước nhỏ và yếu thế hơn ở khu vực thấy rằng Washington vẫn quan tâm đến khu vực này.