Đẩy mạnh ngoại giao bẫy nợ

The Guardian nhận định chiến lược ngoại giao bẫy nợ từng xuất hiện trong khuôn khổ sáng kiến Vành đai - Con đường của TQ đang tiếp tục được Bắc Kinh sử dụng trong giai đoạn hiện nay.

Giới chuyên gia và quan chức của một số nước như Mỹ và Úc cũng lên tiếng cảnh báo mối rủi ro từ chính sách ngoại giao bẫy nợ của TQ. Trong báo cáo đầu năm 2020 của hai học giả Sam Parker và Gabrielle Chefitz thuộc ĐH Harvard (Mỹ), khoảng 16 quốc gia hiện là đối tượng của bẫy nợ. Pakistan, Djibouti và Sri Lanka có nguy cơ vỡ nợ cao nhất.

Báo cáo nhận định TQ lợi dụng những nước không thể trả được nợ để “thâu tóm tài sản chiến lược hoặc gây sức ép chính trị” nhằm mở rộng ảnh hưởng ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, cô lập đồng minh của Mỹ và củng cố vị thế ở biển Đông.

Trong tuần này, ông Parke và bà Chefitz tiếp tục cảnh báo chính quyền TQ có thể sẽ tiếp tục đẩy mạnh ngoại giao bẫy nợ đối với các quốc gia đang phát triển. “TQ đang tranh thủ cơ hội này để yêu cầu nước có nguy cơ vỡ nợ phải thanh toán khoản vay bằng tài sản chiến lược hoặc TQ phải xóa nợ để tăng cường quyền lực mềm cho tham vọng lãnh đạo toàn cầu” - bà Chefitz chia sẻ.

Ngoại giao khẩu trang - chiến lược mới của Bắc Kinh

TQ hiện là nước sản xuất khẩu trang y tế lớn nhất thế giới và đã tăng sản lượng lên 10 lần thời gian vừa qua. Cường quốc này cũng là nơi sản xuất một nửa số khẩu trang dành cho các y, bác sĩ toàn cầu.

Những tuyên bố về việc TQ sẵn sàng giúp đỡ cùng với những chuyến hàng và cả các chuyên gia y tế được TQ được cử đến hỗ trợ các nước khác được đưa rầm rộ trên các phương tiện truyền thông. Không chỉ các nước nghèo, ngoại giao y tế của TQ còn vươn tới các nước phát triển ở châu Âu như Ý, Tây Ban Nha, Pháp, Đức...

Các cá nhân, doanh nghiệp TQ cũng tham gia việc xây dựng hình ảnh TQ trong chống dịch COVID-19. Tỉ phú TQ Jack Ma và tập đoàn công nghệ Huawei đã gửi hàng triệu khẩu trang đến khắp mọi nơi, thậm chí đến cả Mỹ và châu Âu giàu có.

Dù vậy, mọi việc không chỉ toàn màu hồng cho Bắc Kinh. Dù chấp nhận TQ giúp đỡ nhưng các nhà lãnh đạo châu Âu cho rằng việc TQ giúp khu vực này là đương nhiên vì các nước đã giúp đỡ TQ khi dịch bệnh xảy ra ở Vũ Hán cũng như TQ vốn là nước làm dịch khởi phát.

Hình ảnh của những chuyến hàng từ TQ còn bị ảnh hưởng bởi thông tin về sản phẩm kém chất lượng. Đơn cử, Tây Ban Nha mới đây đã trả lại hơn 640.000 bộ xét nghiệm không đạt chuẩn của TQ hoặc việc Hà Lan thu hồi khẩu trang y tế không đủ chuẩn của TQ.

Ngoài ra, trong lúc số người nhiễm ở các nước châu Âu tiếp tục gia tăng lên hàng trăm ngàn bệnh nhân và hàng chục ngàn người thiệt mạng thì con số này ở TQ chỉ là hơn 80.000 người nhiễm bệnh và hơn 3.000 người tử vong. Điều này cũng khiến giới học giả nghi ngờ về tính chính xác của thống kê TQ.

Chuyên gia Lucrezia Poggetti thuộc Viện Nghiên cứu TQ Mercator (Đức) nhận định chính sách ngoại giao khẩu trang có thể giúp Bắc Kinh đạt được quyền lực mềm trong thời gian ngắn nhưng chiến lược tuyên truyền đại chúng của nước này cũng có thể phản tác dụng nếu đi quá xa.

Còn theo tờ Asia Times, ngoại giao khẩu trang đang đối mặt làn sóng phản đối từ các nước khu vực Đại Tây Dương khi cho rằng Bắc Kinh đang khai thác đại dịch này để “gây bất ổn”, làm suy yếu châu Âu và nâng tầm TQ. Điều này cũng thấy rõ trong cách mà Mỹ đang chỉ trích cách TQ chậm tay đối phó ở thời điểm ban đầu khiến đại dịch bùng phát rồi lan rộng ra toàn thế giới.