Ngày 6-2, Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho biết họ đã "tổ chức lực lượng hải quân và không quân để theo dõi, giám sát và cảnh báo" tàu khu trục USS John S. McCain của Mỹ đi vào vùng Biển Đông.

Ông Joe Biden. Ảnh: REUTERS

Trước đó một ngày, Bắc Kinh cũng lên tiếng phản đối gay gắt việc tàu chiến này đi qua eo biển Đài Loan, vốn là giới tuyến giữa Trung Quốc đại lục và đảo Đài Loan. Quân đội Trung Quốc gọi điều này là hành động cố tình "tạo ra căng thẳng" của Mỹ.

Theo tờ The Japan Times, các động thái này cho thấy chính quyền Tổng thống Joe Biden có thể đang tìm cách duy trì một số chiến lược mà chính quyền trước đã áp dụng. Dưới thời Tổng thống Donald Trump, Mỹ đã tăng số lượng các cuộc tuần tra tự do hàng hải ở Biển Đông.

Dưới thời ông Trump, Hải quân Mỹ cũng đã gửi tàu chiến qua eo biển Đài Loan ít nhất 15 lần trong năm 2020 - con số cao kỷ lục trong những năm gần đây, trong bối cảnh Bắc Kinh tăng cường áp lực quân sự lên Đài Bắc.

Những tháng gần đây, Trung Quốc - nước tuyên bố Đài Loan là một phần vốn có của mình và thề sẽ thu hồi hòn đảo bằng vũ lực nếu cần thiết, đã thực hiện các chuyến bay tuần tra gần như mỗi ngày quanh khu vực.

Các động thái gần đây của Trung Quốc theo sau việc nước này đánh tiếng đã thực hiện một cuộc tấn công mô phỏng với 13 máy bay chiến đấu, gồm cả máy bay ném bom hạt nhân, vào nhóm tấn công tàu sân bay USS Theodore Roosevelt khi nó tiến vào Biển Đông. Quân đội Mỹ dù không lên tiếng về sự việc, nhưng cho biết các tàu của họ không hề gặp rủi ro.

Ông Collin Koh, chuyên gia nghiên cứu và chuyên gia an ninh hàng hải tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore, cho biết các hoạt động gần đây của Mỹ dường như là cách để gửi tín hiệu đến cả Trung Quốc và các đồng minh và đối tác của Mỹ trong khu vực.

Theo ông Koh, điều này nhằm củng cố những tuyên bố công khai trước đó của chính quyền ông Biden về việc chống lại Trung Quốc, đặc biệt là khi Bắc Kinh sử dụng biện pháp cưỡng bức ở eo biển Đài Loan và Biển Đông.

Ngoài ra, đây cũng nhằm trấn an các đồng minh và đối tác của Mỹ, vốn đang lo lắng về cam kết của Washington đối với khu vực. Ông Biden và nhóm của ông cho biết họ sẵn sàng làm việc với Bắc Kinh về một số vấn đề nhất định, một sự thay đổi so với cách tiếp cận cứng rắn của chính quyền người tiền nhiệm.

Các hoạt động quân sự của Mỹ "cũng nên được nhìn nhận từ góc độ những bình luận trước đó của Washington". Cụ thể, các vấn đề gây tranh cãi với Trung Quốc như Biển Đông, sẽ không được dùng để đổi lấy sự hợp tác về biến đổi khí hậu, bất chấp việc ông Biden bày tỏ sẵn sàng làm việc với Bắc Kinh trong những lĩnh vực có lợi ích chung", theo ông Koh.

Trong bối cảnh Bắc Kinh ngày càng tỏ ra quyết liệt, lo ngại về một cuộc xung đột quân sự vô tình ở Biển Đông hoặc việc hiểu sai tình hình đối với Đài Loan đã tăng lên.

Mặc dù chỉ mới nhậm chức được hơn hai tuần, chính quyền ông Biden đã lên tiếng ủng hộ Đài Bắc. Đồng thời, chính quyền mới cũng chỉ trích "những nỗ lực đe dọa các nước láng giềng" của Bắc Kinh và gọi mối quan hệ Mỹ - Đài là "vững chắc".