Theo Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana, Philippines không muốn tham gia các cuộc tập trận của hải quân Mỹ ở vùng biển tranh chấp vì lo ngại động thái này sẽ gây ra sự căng thẳng với Trung Quốc.
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana. Ảnh: AP
Philippines đang cố gắng phát triển mối quan hệ với tất cả quốc gia trong khu vực.
Hôm 12-2, Tổng thống Rodrigo Duterte cho biết Mỹ phải "trả tiền" nếu muốn duy trì thỏa thuận triển khai quân đội kéo dài 2 thập kỷ với Philippines. Thoả thuận vốn là trọng tâm trong chiến lược của Mỹ ở châu Á.
Ông Duterte đơn phương hủy bỏ thỏa thuận Lực lượng thăm viếng (VFA) nói trên vào năm ngoái do tức giận về việc một đồng minh bị từ chối cấp thị thực của Mỹ. Tuy nhiên, thời gian rút quân đã được gia hạn 2 lần để "tạo cơ hội cho các điều khoản tốt hơn của thỏa thuận", theo các quan chức Manila.
Nói chuyện với quân đội Philippines hôm 12-2 sau khi kiểm tra những thiết bị mà không quân mới mua, ông Duterte tuyên bố: "Tôi muốn thông báo nếu có một đặc vụ Mỹ ở đây, là kể từ bây giờ, nếu các người muốn thỏa thuận VFA được thực hiện, Mỹ phải trả tiền. Khi chiến tranh nổ ra, tất cả chúng ta đều phải trả tiền”.
Ông Duterte không nêu chi tiết hay nói Mỹ phải trả bao nhiêu.
Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Philippines muốn duy trì VFA vì nó đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường khả năng của các lực lượng Philippines - vốn có nguồn lực hạn chế - thông qua hàng chục cuộc tập trận chung hằng năm.
Hôm 11-2, giới chức Mỹ và Philippines đã nhóm họp để giải quyết những khác biệt về VFA. Đây là cuộc họp đầu tiên dưới thời chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden. Cuộc họp tái khẳng định mối quan hệ liên minh trước sự quyết đoán ngày càng tăng của Trung Quốc ở biển Đông.
Quan hệ giữa Mỹ và Philippines trở nên phức tạp dưới thời ông Duterte vì quan điểm của nhà lãnh đạo này là tránh đối đầu trực tiếp với Trung Quốc về các tuyên bố chủ quyền hàng hải, bất chấp việc Bắc Kinh ngày càng có những hành động khiêu khích ở biển Đông.
Chuẩn Đô đốc Mỹ Doug Verissimo, chỉ huy tàu sân bay USS Theodore Roosevelt, cảnh báo hoạt động quân sự của Trung Quốc ở biển Đông đã tăng "đều đặn" trong những tháng gần đây.
"Chúng tôi nhận thấy số lượng máy bay được quân đội Trung Quốc triển khai lớn hơn, số lượng tàu nhiều hơn mỗi ngày. Vì vậy, sức chứa rõ ràng đã tăng lên" - ông Verissimo nói sau khi tàu USS Theodore Roosevelt tiến hành cuộc tập trận kép hiếm hoi với tàu sân bay USS Nimitz. Cuộc tập trận diễn ra chưa đầy 3 tuần sau lễ nhậm chức của Tổng thống Biden.