Hãng tin AP dẫn tuyên bố của Đại sứ quán Mỹ tại thủ đô Manila vào ngày 23-3: "Chúng tôi chia sẻ quan ngại từ đồng minh Philippines của chúng tôi. Trung Quốc dùng dân quân biển dọa dẫm, khiêu khích và đe dọa các nước khác, tình trạng này làm suy yếu hòa bình và an ninh trong khu vực.
Khoảng 220 tàu dân binh của Trung Quốc bị phát hiện ngang nhiên dàn hàng gần đá Ba Đầu thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam vào ngày 7-3. Ảnh: AP
Các tàu Trung Quốc thả neo ở khu vực này trong nhiều tháng với số lượng gia tăng chưa từng có, bất chấp thời tiết. Chúng tôi đứng về phía Philippines, đồng minh ký hiệp ước phòng thủ lâu nhất của chúng tôi ở châu Á".
Vào ngày 22-3, Trung Quốc đã phản hồi Philippines về sự hiện diện của tàu nước này tại biển Đông, bị cho là đã "né tránh" những cáo buộc của Manila liên quan động thái của lực lượng dân quân biển Trung Quốc nhằm khẳng định quyền kiểm soát tại khu vực.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Doanh biện hộ rằng các tàu Trung Quốc xuất hiện ở đá Ba Đầu (Whitsun) thuộc cụm Sinh Tồn trong quần đảo Trường Sa là "tàu cá" đang trú ẩn trong điều kiện "thời tiết xấu".
Trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana hôm 21-3 kêu gọi Trung Quốc "chấm dứt hành động xâm nhập này và ngay lập tức rút những tàu thuyền này" ra khỏi khu vực. Theo ông Lorenzana, sự hiện diện của các tàu này là "hành động khiêu khích quân sự hóa khu vực".
Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Teodoro Locsin cho biết Philippines tối 21-3 đã gửi công hàm đến Trung Quốc phản đối sự hiện diện của hơn 200 tàu dân quân của nước này tại vùng biển tranh chấp ở biển Đông.
Lực lượng đặc nhiệm quốc gia Biển Tây Philippines cho biết tình hình trên đáng quan ngại do tình trạng đánh bắt quá mức và hủy hoại môi trường biển, cũng như các nguy cơ đối với an toàn hàng hải.
Tàu hải quân Ecuador di chuyển quanh một tàu cá sau khi phát hiện một đội tàu cá Trung Quốc gần vùng đặc quyền kinh tế của quần đảo Galapagos ở Thái Bình Dương vào ngày 7-8-2020. Ảnh: Reuters
Để đẩy lùi các hoạt động đánh bắt và buôn bán bất hợp pháp của Trung Quốc, trang tin Axios (Mỹ) đưa tin một cơ quan tình báo Mỹ đã đề nghị Washington nên xem xét việc dẫn đầu một liên minh đa phương với các quốc gia Nam Mỹ.
Theo đó, một quan chức cấp cao của chính quyền Mỹ xác nhận với Axios rằng một số cơ quan chính phủ đang "xem xét vấn đề này dựa trên các ưu tiên của tổng thống", bao gồm "tăng cường hợp tác với các đồng minh và đối tác về những thách thức mà Mỹ phải đối mặt trong lĩnh vực kinh tế và an ninh quốc gia".
Động thái này được hé lộ sau khi đội tàu khổng lồ gồm hàng trăm tàu của Trung Quốc đã đánh cá trái phép trong lãnh hải của các nước Nam Mỹ, bao gồm quần đảo Galapagos ngoài khơi Ecuador.
Các quốc gia Nam Mỹ cho rằng đội tàu Trung Quốc là một thách thức đối với an ninh kinh tế và môi trường của họ, nhưng hải quân các nước này thường thiếu các nguồn lực để giám sát và tuần tra hiệu quả vùng biển. Năm ngoái, Chile, Colombia, Ecuador và Peru tuyên bố sẽ hợp lực để bảo vệ lãnh hải của mình trước sự xâm phạm của các tàu Trung Quốc.