"Động thái này sẽ kích động các cường quốc khác cũng hành động mạnh mẽ hơn trong khu vực, đặc biệt là ở Biển Đông", Văn phòng Thủ tướng Malaysia (PMO) nói về việc Úc có tàu ngầm hạt nhân trong tuyên bố ngày 18-9.

"Là một quốc gia trong ASEAN, Malaysia giữ nguyên tắc duy trì ASEAN như một Khu vực Hòa bình, Tự do và Trung lập (ZOFPAN)", tuyên bố khẳng định.

Theo PMO, Thủ tướng Malaysia Ismail Sabri Yaakob đã nhận được điện thoại từ Thủ tướng Úc Scott Morrison trong ngày 17-9. Mục đích của cuộc điện đàm là thông báo và giải thích với Malaysia về thỏa thuận AUKUS.

"Thủ tướng Malaysia kêu gọi tất cả các bên tránh bất kỳ hành động khiêu khích và chạy đua vũ trang nào trong khu vực này, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tôn trọng và đi theo các lập trường, cách tiếp cận hiện có", PMO trích lời ông Ismail Sabri.

Hai nhà lãnh đạo sau đó nhất trí về việc tái lập cam kết chung nhằm duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, đặc biệt là ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Phản ứng của Malaysia diễn ra sau khi các nhà phân tích cảnh báo kế hoạch mua 8 tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của Úc sẽ gây ra mối quan ngại lớn trên khắp Đông Nam Á.

Ngày 17-9, Indonesia - quốc gia láng giềng phía bắc của Úc - đã trở thành nước Đông Nam Á đầu tiên bày tỏ quan ngại về AUKUS và dự án tàu ngầm của Canberra.

Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Indonesia đã bày tỏ quan ngại rằng những động thái của Úc có thể dẫn tới chạy đua vũ trang trong khu vực và kêu gọi tôn trọng luật quốc tế, duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực.

Ông Aaron Connelly, một nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế của Singapore, cho rằng Đông Nam Á ít để tâm đến các tàu ngầm hạt nhân của Úc. Lo lắng lớn hiện nay ở khu vực này là ASEAN đang dần mất đi vai trò trung tâm trong các vấn đề khu vực.

"Các chính phủ ASEAN nhận thức sâu sắc về điều đó và lo lắng rằng các cường quốc bên ngoài khu vực đang tạo ra cơ chế mới không bao gồm ASEAN như Tứ giác kim cương (QUAD) và có khả năng là AUKUS", tờ Sydney Morning Herald trích lời ông Connelly.

Trung Quốc đã chỉ trích mạnh mẽ AUKUS và cho rằng điều này sẽ kích hoạt bất ổn, mất an ninh tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Theo giới quan sát, Bắc Kinh có thể phản ứng bằng việc thông báo triển khai tàu chiến đến gần lãnh thổ Úc trong thời gian tới.

Chính quyền Canberra khẳng định các tàu ngầm mới là tàu ngầm sử dụng động cơ chạy bằng năng lượng hạt nhân, khác với việc tìm kiếm sở hữu vũ khí hạt nhân.