Theo lệ truyền, dân đảo Lý Sơn duy trì lễ hội truyền thống vào tháng 3 hàng năm gọi là “Lễ khao lề thế lính” nhằm tôn vinh sự cống hiến hy sinh và cầu chúc cho hương hồn lính đảo Hoàng Sa - Trường Sa bất tử. Theo các tài liệu lịch sử và các nhà nghiên cứu, đây là lễ hội có cội nguồn từ hơn 300 năm trước đây. Hàng năm, dân đảo Lý Sơn tuyển chọn con em mình cho đội Bắc Hải đi Hoàng Sa, Trường Sa. Phần lớn, đây là những cuộc ra đi không có ngày trở lại.
Dân đảo Lý Sơn tổ chức lễ khao lề thế lính để đưa tiễn con em mình tòng quân, đồng thời cũng là lễ tế những người đã hy sinh. Nơi diễn ra hàng trăm cuộc chia ly xúc động đó chính là Đình An Vĩnh. Theo lệnh vua, trước lúc lên đường ngoài vũ khí, lương thực, phương tiện đi biển, mỗi người lính còn được cấp 2 chiếc chiếu, 7 sợi dây mây, 7 thanh tre và một thẻ bài ghi tên tuổi, quê hương, đơn vị của người chiến sĩ. Phòng khi bất trắc, rủi ro, đồng đội sẽ bó xác người xấu số, kèm theo thẻ bài và thả trôi trên biển.
Mãi đến bây giờ, trong nỗi niềm của người dân đảo Lý Sơn vẫn còn vang vọng những câu ca bi tráng:
Hoàng Sa trời nước mênh mông
Người đi thì có mà không thấy về
Hoàng Sa mây nước bốn bề
Tháng ba khao lề thế lính Hoàng Sa
Hoàng Sa đi có về không
Lệnh Vua sai phải quyết lòng ra đi
Từ thuở ra Hoàng Sa mở cõi
Năm nay, cách gọi tên lễ có thay đổi nhỏ, đó là Lễ khao lề tế lính Hoàng Sa. Chữ “thế” trước đây được thay bằng chữ “tế”. Theo ông Nguyễn Cậu, Trưởng ban khánh tiết đình làng Anh Vĩnh, ngày xưa, các bậc tiền nhân làm lễ “thế lính” bằng các hình nhân và thuyền bằng bè chuối, thầy pháp sẽ “yểm” vào số hình nhân này để người ra đi Hoàng Sa tin rằng mình đã có “hình nhân” chết thay. Còn “tế lính” là tưởng nhớ đến các binh phu đã hy sinh khi làm nhiệm vụ ngoài Hoàng Sa. Năm nay, chữ “tế” được thay cho “thế” vì bây giờ chúng ta đang tưởng niệm và tri ân các bậc tiền nhân đã bỏ mình vì nước”.
Tại lễ khao lề, mô hình những chiếc thuyền nan, các vật dụng mà mỗi người lính trước khi ra Hoàng Sa phải chuẩn bị cho mình, gồm một đôi chiếu (là vật dùng để quấn xác nếu không may gục ngã) 7 đòn tre (là vật nẹp quanh thân); 7 sợi dây mây (được dùng để bó xác người). Tất cả tái hiện hình ảnh ra đi của những người lính từ hàng trăm năm trước.
Một số hình ảnh tại buổi lễ "Khao lề tế lính Hoàng Sa"
Đức Tiến