Khi rút về tàu chiến, quân Trung Quốc nã đạn vào khoảng 40 lính công binh của Việt Nam đang bám giữ đảo Gạc Ma và cả tàu HQ-604.

Báo Nhân Dân ngày 24.3.1988 thuật lại khoảnh khắc bi tráng này: “Lúc đó vào khoảng 7 giờ 45 phút, chiếc tàu chiến 502 của quân Trung Quốc ở cách khoảng 400 mét dùng pháo 100 mm nã đạn thẳng vào đài chỉ huy, vào khoang máy rồi khoang thủy thủ của tàu vận tải HQ-604 của ta. Một tội ác ghê tởm, bất ngờ, vô cùng dã man. Tàu HQ-604 của ta bị cháy, chúng còn quay nòng pháo bắn tiếp hàng loạt đạn vào phía trước, phía sau con tàu. Chỉ có một số ít cán bộ, chiến sĩ trên con tàu kịp nhảy xuống biển, bơi vào bờ đảo”.

Đồng thời, quân Trung Quốc dùng pháo bắn vào các tàu HQ-505 phía đảo Cô Lin cách đó 5 km và HQ-605 phía đảo Len Đao cách 12 km. Vẫn theo tường thuật của số báo trên, thì các tàu chiến số 552, 556 và 502 đều dùng pháo lớn bắn tới tấp vào các tàu vận tải HQ-505 và HQ-605 của ta đang neo đậu ở bờ đảo Cô Lin và Len Đao. Chiếc tàu khu trục 556 bắn vào tàu vận tải HQ-605 của ta ở cự ly chưa đầy 350 m.

Những trận mưa đạn trút xuống điên cuồng, khiến một vùng trời biển như chao đảo. Những công binh trong tay không vũ khí, không chọn vũ lực chống trả mà dùng thân mình để ghì giữ biển đảo Tổ quốc đã ngã xuống trong màn đạn hung hãn quét qua. Trung tá Trần Đức Thông, thuyền trưởng Vũ Phi Trừ và hầu hết cán bộ, chiến sĩ đã hy sinh hoặc chìm theo tàu HQ-604, nhiều người bị thương nặng trôi trên biển.

Khi thấy tàu HQ-604, rồi HQ-605 chìm hẳn, thuyền trưởng Vũ Huy Lễ của tàu HQ-505 quyết định lao thẳng con tàu đang bị bắn cháy phần đuôi lên bãi cạn Cô Lin, kiên định cắm cờ đỏ sao vàng giữ chủ quyền đất nước.

Lời kể của một nhân chứng

Thuyền trưởng Vũ Huy Lễ của tàu 505 về sau đã kể lại trên Báo Nhân Dân ngày 6.5.1988 một cách chi tiết về sự kiện kinh hoàng ở Gạc Ma hôm ấy.

Buổi sáng ngày 13.3, tàu HQ-505 đang neo đậu ở đảo Đá Lớn thì nhận được lệnh của đồng chí chỉ huy gấp rút hành quân về đảo Cô Lin. Trong đội hình đó có cả tàu vận tải HQ-604. Hiểu rõ ý nghĩa to lớn của chuyến đi này, thuyền trưởng Vũ Huy Lễ bàn bạc với người chỉ huy và thuyền trưởng tàu HQ-604.

Vào thời điểm đó, hàng chục tàu chiến Trung Quốc đang xâm phạm, hoạt động trái phép ở vùng đảo Trường Sa và chúng đã lấn chiếm hai đảo Chữ Thập và Châu Viên.

Vũ Huy Lễ và đồng đội thống nhất phương án hành quân với đoạn đường vượt biển đến vùng đảo nhanh nhất. Chuyến đi đầy gian lao. Trên hải trình thần tốc đó, chiếc tàu chiến Trung Quốc mang số 502 nhiều lần khiêu khích, lao vào cắt hướng đi của tàu 505, nhưng thuyền trưởng Lễ vẫn bình tĩnh, mưu trí chỉ huy đồng đội đưa con tàu tới đảo Cô Lin đúng thời gian quy định, trước 16 giờ 30 phút cùng ngày.

Việc đến kịp Cô Lin không làm cho thuyền trưởng Lễ yên tâm. Anh nhắc nhở cán bộ, chiến sĩ trên tàu cảnh giác trước âm mưu khiêu khích và tiến công của các tàu chiến Trung Quốc. Đúng như dự đoán, quân Trung Quốc tăng thêm hai tàu chiến uy hiếp khu vực đảo và áp sát tàu HQ-505. Vũ Huy Lễ nhanh chóng cử cán bộ phụ trách và lực lượng lên đảo bảo vệ ngọn cờ, khẳng định chủ quyền Việt Nam.

Bài tường thuật trên Báo Nhân Dân số 12350/1988 có đoạn kể về con tàu HQ-505 trở thành công sự giữ đảo:

“Lúc 6 giờ sáng ngày 14-3, các tàu chiến Trung Quốc dùng pháo lớn bắn vào tàu vận tải 604 của ta ở đảo Gạc Ma. Năm phút sau đó, chúng bắn tới tấp vào tàu 505. Tình hình diễn ra phức tạp. Lái điện hỏng, thuyền trưởng Lễ ra lệnh cho tổ lái do một sĩ quan phụ trách về vị trí lái tay. Ngay sau đó bình khí nén bị địch bắn hỏng, không đóng được điện ly hợp, một máy chính ngừng hoạt động. Nhiều vị trí trên tàu trúng đạn. Đồng chí Hòa, trưởng ngành thông tin bị thương. Trước ác liệt hiểm nghèo, cán bộ và chiến sĩ tàu 505 vẫn giữ nguyên tư chất người lính, bình tĩnh, không ai rời vị trí. Chưa bao giờ Vũ Huy Lễ lại tỏ rõ năng lực chỉ huy của mình đến thế. Lệnh cấp cứu thương binh. Các chiến sĩ cơ điện khắc phục máy khẩn cấp, dùng tay điều khiển trực tiếp thay ly hợp. Mệnh lệnh rõ ràng, cán bộ, thủy thủ trên tàu thực hiện nhanh chóng. Chỉ ít phút sau, con tàu lại tiếp tục hành động. Cán bộ, chiến sĩ bám trụ con tàu, dùng vũ khí bộ binh sẵn sàng chiến đấu tự vệ, không cho địch áp sát mạn tàu.

Con tàu 505 nằm ghếch mũi lên bờ đảo Cô Lin. Những đám cháy lớn bao phủ con tàu. Cán bộ, chiến sĩ nhảy xuống bờ đảo dùng xoong, chậu múc nước biển dập từng ngọn lửa cứu tàu”. (còn tiếp)

(Lược trích: Trường Sa 1988 - Hồ sơ một sự kiện lịch sử, Võ Hà sưu tầm, biên soạn, Phanbook & NXB Đà Nẵng, 2021)

Theo thanhnien.vn