GS. Leszek Buszynski (nghiên cứu viên cấp cao, ĐH Quốc gia Úc) nhấn mạnh: “Nguồn cá và dầu khí là hai thứ khiến các cường quốc nhăm nhe thôn tính biển Đông. Nếu khu vực này không trù phú về tài nguyên thì chính quyền Trung Quốc sẽ không bao giờ vẽ ra cái bản đồ đường 9 đoạn”,

Ông Dylan Mair - Giám đốc Bộ phận phân tích năng lượng châu Á - Thái Bình Dương (IHS, Singapore) cho rằng, khu vực này đã có 57 tỷ thùng dầu đã khai thác, 40 tỷ đang khai thác và theo khảo sát mới thì có ít nhất hàng chục tỷ thùng nữa chờ được khai thác.

“Đó là món lợi không thể bỏ qua của nhiều nước lớn. Tuy nhiên, không ai tranh chấp theo cách của Trung Quốc. Điều này cũng giải thích tại sao, những dự đoán về trữ lượng dầu ở biển Đông của Trung Quốc luôn nhiều hơn Mỹ gấp nhiều lần”, Ông Dylan Mair nhận định.

Tàu Hải tuần Trung Quốc gây hấn với tàu Kiểm ngư Việt Nam.

Cùng chung quan điểm, TS Vương Quán Hùng (Viện Khoa học chính trị, ĐHQG Đài Loan) dẫn chứng, hàng năm sản lượng đánh bắt cá ở biển Đông chiếm 10% sản lượng cá toàn cầu. “Điều nguy hiểm là một số nước đánh bắt nhiều hơn so với nhu cầu, dẫn đến nguồn cá đang ngày càng cạn kiệt”, ông Vương Quán Hùng nhận định.

Theo GS Leszek Buszynski (Đại học Quốc gia Úc), tham vọng hướng biển của Trung Quốc có thể nhìn thấy ở các vùng biển phía Đông Trung Quốc (Hoa Đông) và Biển Đông, nơi những nỗ lực của họ nhằm thúc đẩy yêu sách ngày càng trở nên quyết liệt trong những năm gần đây.

“Trung Quốc đã nỗ lực thực thi chính sách phong tỏa Biển Đông để biến khu vực này thành lãnh thổ của Bắc Kinh. Tham vọng biển của Trung Quốc đối với khu vực này đã kích thích phản ứng của Mỹ Và Nhật Bản, qua đó dẫn đến một sự cạnh tranh im lặng mà theo thời gian có thể trở nên công khai hơn”, GS Leszek Buszynski nói.

GS Michael Yahuda, Giáo sư Danh dự về Quan hệ quốc tế, trường Khoa học chính trị và Kinh tế London (Đại học London, Anh) còn lo ngại chính tham vọng trở thành cường quốc biển đã khiến Trung Quốc có quan niệm mới về cấu trúc an ninh khu vực châu Á. Bức tranh địa chính trị châu Á do vậy trở nên phức tạp thêm với sự cạnh tranh giữa các nước lớn trong khu vực ngày càng trở nên gay gắt, khiến cho vấn đề Biển Đông càng trở nên phức tạp và khó giải quyết.

Tại hội thảo này, ngay cả một học giả người Trung Quốc - GS. Chu Phong, cũng thẳng thắn nói rằng, những hành động gây hấn, độc chiếm biển Đông của Trung Quốc trong thời gian gần đây, đặc biệt đường 9 đoạn và vụ Hải Dương 981 là không thể chấp nhận được. Theo GS. Chu Phong, giới lãnh đạo Trung Quốc không ngần ngại sử dụng các hoạt động chấp pháp để củng cố yêu cầu chủ quyền của nước này và đáp trả trực tiếp các động thái, chính sách của nước khác.

“Khu vực này đang rơi vào bẫy nguy hiểm của một cuộc chiến tranh mà nếu tình hình không xoay chuyển, sẽ dẫn đến kết cục không hề có lợi cho bất kỳ bên nào”, GS. Chu Phong nói.

Sau khi chỉ ra hàng loạt các cơ sở pháp lý để chứng minh sự vô lý của cái gọi là “đường 9 đoạn” của Trung Quốc, TS. James Charles Kraska, Giáo sư, Trung tâm Nghiên cứu Luật Quốc tế Stockton (Đại học Hải quân Mỹ), cho rằng các quốc gia ven biển có thẩm quyền đặc biệt để phát triển và quản lý quy chế bảo tồn các nguồn tài nguyên trong Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của mình.

“Trên cơ sở các quy định của Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý là có cơ sở pháp lý vững chắc theo luật pháp quốc tế”, TS. James Charles Kraska khẳng định.

Các đại biểu dự hội thảo.

Cựu Phó đô đốc Lực lượng Phòng vệ Biển Nhật Bản Yoji Koda, Cố vấn Tập đoàn Liên hiệp Biển Nhật Bản nhấn mạnh, từ sau việc Trung Quốc sử dụng vũ lực xâm chiếm Hoàng Sa năm 1974, nước Việt Nam thống nhất luôn tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo này dù không phát động thêm bất kỳ hành động quân sự nào trong suốt 40 năm.

“Có lẽ, Trung Quốc đã hiểu sai khi coi sự im lặng tương đối suốt 40 năm qua đồng nghĩa với việc Việt Nam từ bỏ yêu sách đối với quần đảo Hoàng Sa nên đơn phương triển khai một giàn khoan dầu ra thăm dò ở khu vực này. Nhưng, Trung Quốc đã nhầm và thất bại trong chiến dịch này”, ông Yoji Koda thẳng thắn nói.

Có chung quan điểm, cựu Phó Đô đốc Hải quân Ấn Độ Anup Singh, nhận định trong vụ giàn khoan Hải Dương 981, Trung Quốc nghĩ rằng lý tưởng nhất thì Việt Nam sẽ chấp nhận hiện trạng mới; và trong trường hợp xấu nhất thì phía Việt Nam cũng chỉ có những phản đối ngoại giao.

“Nhưng có lẽ Trung Quốc đã quên mất rằng các quốc gia phản ứng theo “cá tính” riêng của họ, giống với cá tính con người! Và trên thực tễ, Trung Quốc đáng đánh giá sai về sức mạnh của một Việt Nam luôn được quốc tế ủng hộ”, ông Anup Singh kết luận.

Sau khi phân tích, mổ xẻ những nguy cơ hiện hữu ở biển Đông, các học giả đặc biệt nhấn mạnh, trong tình hình căng thẳng hiện nay, các bên liên quan cần nỗ lực kiềm chế, không thực hiện các chính sách đơn phương làm thay đổi nguyên trạng tại Biển Đông. Giải pháp thực tế và phù hợp nhất hiện nay là các bên cùng xây dựng các quy tắc ứng xử để bảo đảm hành động của mình phù hợp với thực tiễn luật pháp quốc tế và không làm gia tăng va chạm, tranh chấp tại Biển Đông.

Các học giả, chuyên gia cũng kêu gọi các nước ASEAN phải đoàn kết, thống nhất sức mạnh, Hoa Kỳ tham gia mạnh mẽ hơn nữa vai trò của mình ở châu Á; Nhật Bản tăng cường hợp tác và đặc biệt, châu Âu không thể đứng ngoài cuộc… để ngăn chặn sự “hung hăng” của nhà cầm quyền Trung Quốc.

Hàn Giang (Tổng hợp)

Theo Petrotimes