Theo giới truyền thông Trung Quốc, ngày 07/12, Bộ Ngoại giao Trung Quốc thừa ủy quyền công bố “Văn bản lập trường của Chính phủ Trung Quốc đối với quyền xử lý vụ trọng tài tranh chấp Nam Hải do Philippines đề xuất”, tái khẳng định lập trường của Bắc Kinh là không chấp nhận và không tham gia trọng tài.

Đồng thời trình bày lập trường của Trung Quốc, theo đó Tòa án Trọng tài quốc tế không có quyền xử lý vụ việc này. Chính phủ Trung Quốc cũng cho rằng, thực chất của vụ kiện do Philippines đệ trình lên Tòa án Trọng tài quốc tế là vấn đề chủ quyền lãnh thổ của một số hòn đảo và bãi cạn trên Biển Đông và điều này vượt phạm vi điều chỉnh của “Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển”, do đó Tòa án Trọng tài quốc tế không có quyền xử lý.

Bắc Kinh tái nhắc lại chủ trương giải quyết tranh chấp Biển Đông bằng phương thức đàm phán đã đạt được giữa Trung Quốc và Philippines thông qua văn kiện song phương, do đó việc Manila đơn phương đưa tranh chấp này ra Tòa án Trọng tài quốc tế là vi phạm Luật Quốc tế.

Ngày 09/05/2014, Mỹ - Philippines tổ chức tập trận đột kích đổ bộ ở Biển Đông

Trong tuyên bố hôm 07/12, Bắc Kinh không những tiếp tục từ chối tham gia vụ kiện, mà còn chỉ trích Philippines đang gây áp lực đối với Trung Quốc và điều này đồng nghĩa với việc Manila đang mượn tay trọng tài để phủ nhận chủ quyền hợp pháp của Bắc Kinh!? Theo Bộ Ngoại giao Trung Quốc, mục tiêu cơ bản của vụ kiện không phải để tìm kiếm một giải pháp hòa bình cho vấn đề Biển Đông, mà Philippines muốn mượn tay trọng tài quốc tế để phủ nhận quyền lợi hợp pháp của Trung Quốc tại Biển Đông thông qua cái mà Bắc Kinh gọi là “giải thích và áp dụng Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển”.

Trong khi đó, Hãng Reuters nhận định, thêm một phán quyết có lợi cho Philippines đồng nghĩa với việc tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc tại Biển Đông sẽ không được thế giới thừa nhận. Theo Hãng Reuters, vụ kiện này không cần thiết phải có sự hợp tác của Trung Quốc khi tòa không nhằm giải quyết tranh chấp, mà chỉ xác nhận tính hợp pháp của “đường lưỡi bò” và những yêu sách liên quan do Bắc Kinh đưa ra dựa trên Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển mà Trung Quốc đã ký.

Giới chuyên môn cho rằng, nhiều khả năng Tòa án Trọng tài quốc tế sẽ ra phán quyết có lợi cho Philippines và khi đó những đòi hỏi về chủ quyền phi lý của Trung Quốc trên Biển Đông sẽ bị giáng một đòn nặng bởi “đường lưỡi bò” không có cơ sở pháp lý khi đối chiếu với Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS).

Cách đây gần 2 năm (22/01/2013), Philippines chính thức kiện Trung Quốc xung quanh “đường lưỡi bò” ở Biển Đông và từ đó đến nay Manila luôn khẳng định theo đuổi vụ kiện này bất chấp sự phản đối nhiều lần của Bắc Kinh. Ngày 03/06, Tòa án Trọng tài quốc tế thông báo, đến ngày 15/12/2014, Trung Quốc phải nộp hồ sơ phản biện. Trung Quốc không chấp nhận và không tham gia vụ kiện khi Bắc Kinh viện dẫn điều 298 của UNCLOS, theo đó ngày 25/08/2006, nước này đã đưa ra tuyên bố yêu cầu bảo lưu tất cả những điều khoản trong Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển năm 1982 liên quan tới trình tự giải quyết tranh chấp chủ quyền biển đảo. Theo đó, Trung Quốc không chấp nhận và không tham gia vụ kiện là “phù hợp với luật pháp quốc tế”.

Tổng thống Philippines Benigno Aquino nhiều lần tuyên bố, Manila quyết theo đuổi vụ kiện, đồng thời khẳng định phương thức duy nhất để giải quyết hòa bình các tranh chấp Biển Đông là thông qua tòa án và xây dựng bộ quy tắc ứng xử có tính ràng buộc. Ngày 22/10, ông Benigno Aquino từng nhấn mạnh, việc Trung Quốc cải tạo đất tại vùng biển tranh chấp, nếu được sử dụng cho mục đích quân sự, có thể “gây thay đổi cục diện” khi giải quyết tranh chấp trong tương lai. Thậm chí ông Benigo Aquino còn cho rằng, Trung Quốc đang gây rối Biển Đông bằng “đường lưỡi bò”. Hơn 1 tháng trước (04/11), Hãng Kyodo News từng dẫn lời Tổng thống Philippines khi ông Benigno Aquino kêu gọi cộng đồng quốc tế thể hiện quan điểm rõ ràng của họ về tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông.

Ngày 30/10, Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario cho biết, Tòa án Trọng tài quốc tế sẽ sớm ra phán quyết về vụ Manila kiện Bắc Kinh liên quan đến tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông. Ông Albert del Rosario hy vọng, tòa án sẽ ra phán quyết trong quý I/2016 và phán quyết này sẽ làm rõ các quyền hàng hải của Philippines ở Biển Đông, qua đó có thể mở đường cho việc giải quyết các tranh chấp khác. Trước đó (tối 17/06), ông Albert del Rosario cũng tuyên bố, Manila muốn Tòa án Trọng tài quốc tế nhanh chóng đưa ra phán quyết đối với vụ kiện của Manila liên quan tới những nghi ngờ về tính hợp pháp trong các tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh ở Biển Đông.

Cách đây mấy ngày (01/12), ông Charles Jose, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Philippines khuyến cáo, Trung Quốc nên “nói đi đôi với làm” và ngừng hoạt động xây dựng trái phép trên Biển Đông, đồng thời rút lại “sự hiện diện quá mức” của Bắc Kinh tại các khu vực có tranh chấp ở khu vực này. Manila đưa ra phản ứng kể trên sau khi Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình tuyên bố: Trung Quốc theo đuổi “phát triển hòa bình” và phản đối “sử dụng hoặc đe dọa vũ lực” tại các khu vực tranh chấp. Giới bình luận cho rằng, dưới thời lãnh đạo của Chủ tịch nước Tập Cận Bình, Bắc Kinh không áp dụng “chiến lược kiềm chế” ở Biển Đông.

Quỳnh Tuấn

Theo Petrotimes