Trung Quốc xây phi pháp đảo nhân tạo trên đá Gạc Ma, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Ảnh: EPA.

Ma Xinmin, Vụ phó Điều ước và Pháp luật, Bộ Ngoại giao Trung Quốc, tháng trước hé lộ cách diễn giải phi lý mới trong cuộc họp kín với các quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ tại thành phố Boston, theo Washington Free Beacon.

Trung Quốc thành lập trái phép cái gọi là "thành phố Tam Sa" từ tháng 7/2012, nhằm thâu tóm quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa, thuộc chủ quyền Việt Nam (Trung Quốc gọi lần lượt là quần đảo "Nam Sa" và "Tây Sa"), bãi cạn Macclesfield (Trung Quốc gọi là "Trung Sa"). Nước này mới đây thêm vào vùng thứ 4 ở phía bắc Biển Đông là quần đảo Đông Sa gần Hong Kong.

Ông Mã ngang nhiên tuyên bố Trung Quốc có chủ quyền với cái gọi là "Tứ Sa", cho rằng nó là vùng lãnh hải lịch sử, một phần của thềm lục địa mở rộng của Trung Quốc.

Các quan chức Mỹ dự cuộc họp bất ngờ trước chiến thuật mới của Trung Quốc nhằm kiểm soát vùng biển bởi điều này chưa từng được đưa ra thảo luận.

Justin Higgins, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ, cho biết Bộ không bình luận về các cuộc thảo luận ngoại giao. Theo ông Higgins, Mỹ lâu nay có chính sách không đứng về bên nào trong những tuyên bố chủ quyền chồng lấn đối với các thực thể ở Biển Đông. Nhưng lập trường nhất quán của Washington là các tuyên bố chủ quyền tại Biển Đông phải tuân thủ luật quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982.

Trung Quốc được cho là có bước đi mới sau khi Tòa Trọng tài Thường trực hồi tháng 7/2016 bác bỏ yêu sách "đường lưỡi bò" của Bắc Kinh ở Biển Đông. Tòa nhấn mạnh không có bằng chứng cho thấy Trung Quốc có quyền kiểm soát vùng biển hoặc tài nguyên của chúng trong lịch sử. Bắc Kinh từ chối tham gia vụ kiện và không công nhận phán quyết của tòa.

Jim Fanell, đại tá hải quân về hưu, từng là chỉ huy tình báo hạm đội Thái Bình Dương, cho rằng nếu được xác nhận, cái gọi là "Tứ Sa" dường như là "bước đi logic tiếp theo của Bắc Kinh trong việc 'cắt lát salami', nhằm khẳng định tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc với Biển Đông".

Ông cho rằng việc Trung Quốc chuyển hướng sang khái niệm mới do tuyên bố "đường lưỡi bò" gây báo động cho toàn khu vực. Mục tiêu cuối cùng vẫn là kiểm soát toàn bộ Biển Đông.

Ông Fanell khuyên chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump trước tiên nhắc nhở Trung Quốc về phán quyết của Tòa Trọng tài năm 2016, trong đó xác định tuyên bố chủ quyền của nước này với vùng biển là bất hợp pháp. "Thứ hai, Mỹ cần triển khai tàu sân bay hoặc một nhóm tác chiến viễn chinh thường trực ở Biển Đông nhằm đảm bảo Bắc Kinh biết rằng chúng ta không nói suông", ông nói.