Vào một buổi sáng mùa hè năm 2021, lực lượng Ukraine tấn công cửa hàng, phá hủy hoàn toàn nơi này. Đó là một trong nhiều cuộc tấn công ngày hôm đó của phía Ukraine nhằm vào lãnh thổ do Nga kiểm soát sâu bên trong khu vực Kherson.

Trước khi Kiev tiến hành cuộc phản kích này, một nhóm người dân ở Kherson đã kịp thu thập và gửi những tấm ảnh về vị trí và tọa độ của phía Nga cho quân đội Ukraine qua một kênh Telegram đã được mã hóa.

Những người dân đó là thành viên của đội du kích ở Kherson. Một quan chức quân sự từng làm việc với các nhóm du kích ở Kherson cho biết, chính thông tin tình báo đó đã giúp quân đội Ukraine nhắm chính xác mục tiêu.

Từ khi Nga nắm quyền kiểm soát ở Kherson, các thành viên của đội du kích ở Kherson xem việc do thám lực lượng Nga là công việc làm mỗi ngày, đóng vai trò quan trọng để giúp quân đội chính phủ nhắm chính xác các mục tiêu quan trọng của Nga ở thành phố này và khiến Moscow quyết định rút khỏi nơi này hồi tháng trước.

Nhiệm vụ của họ là theo dõi các con đường vào thành phố, xem xét dữ liệu từ camera gắn ở những đại lộ quan trọng hay giả làm nông dân ra đồng làm việc để giám sát vị trí triển khai của quân đội Nga.

Ông Oleksiy Danilov, người đứng đầu Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, cho biết các nhóm du kích ở Kherson giúp sức "quan trọng và tích cực" cho phía lực lượng Ukraine trong chiến dịch giành lại các vùng lãnh thổ mà Nga kiểm soát của 

"Mọi việc giống ở Donetsk, Lugansk và những nơi khác. Người của chúng tôi có ở khắp nơi", ông nói.

Nhóm Telegram, đều được mã hóa, của đội du kích này được thành lập một ngày sau khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine hôm 24/2. Vào đầu tháng 3, Nga tiến vào kiểm soát thành phố Kherson, thủ phủ của tỉnh cùng tên.

Đội du kích có khoảng 20 thành viên. Sau khi hệ thống internet ở Kherson bị tấn công, các đội viên chuyển sang sử dụng mạng di động và phần mềm VPN để che giấu hoạt động khi liên lạc với quân đội chính phủ.

Hai thành viên trong đội là sĩ quan trinh sát Ukraine, những người chịu trách nhiệm phân tích hình ảnh và tọa độ được các thành viên gửi về trước khi chuyển chúng cho các chỉ huy quân sự. Sau đó, các sĩ quan ở Kiev sẽ tiếp tục phân tích dữ liệu, lựa chọn mục tiêu và ra lệnh tấn công.

Tại làng Chornobayivka ở ngoại ô Kherson, một du kích thường xuyên theo dõi những con đường xung quanh căn hộ đang sống. Anh sử dụng điện thoại để quay video, chụp ảnh và ghi lại nếu phát hiện điều bất thường. 

Ba ngày sau khi chiến sự nổ ra, Oleksandr, nhân viên công nghệ thông tin (IT) và là thành viên đội du kích, nhận được những hình ảnh về phương tiện quân sự gần sân bay ngoại ô Kherson. Anh liền gửi thông tin cho nhóm.

Sáng hôm sau, tư lệnh lực lượng vũ trang Ukraine Valery Zaluzhny đăng video cho thấy hàng dài phương tiện quân sự bên ngoài sân bay Kherson bị tấn công.

Andrei, sĩ quan trinh sát trong một lữ đoàn Ukraine phụ trách thu thập thông tin, nói rằng công việc của nhóm đã giúp đỡ quân đội rất nhiều. Trong khi đó, Maksym, thợ sửa xe và là thành viên đội du kích, từng 3 lần đến Crimea cùng một sĩ quân Nga mà anh giúp sửa xe ở Kherson. Trong suốt thời gian đó, Maksym thu thập các thông tin giá trị cho quân đội Ukraine.

"Mọi việc thực sự rất căng thẳng", anh nói và cho biết đã phải dùng thuốc an thần trong suốt quá trình làm việc.

Khi họ đến thành phố Simferopol của Crimea trong chuyến đi thứ ba, anh được mời uống rượu với 3 sĩ quan Nga khác. Anh đã chuyển thông tin từ cuộc trò chuyện đó cho quân đội, giúp xác định nhiều binh sĩ Nga đang đóng quân ở Tarasivka, miền nam Ukraine.

Ihor Kotelevich tuyên bố mình là thành viên đội du kích này. Giới chức an ninh Ukraine cho biết, các đội viên du kích thường xuyên có những hoạt động như vậy bên trong khu vực Nga kiểm soát, nhưng Kotelevich không đưa ra bằng chứng chứng minh cho hoạt động của mình.

Trên lãnh thổ mà Nga kiểm soát, "các vụ nổ có thể xảy ra ở chỗ này chỗ kia", người đứng đầu cơ quan tình báo SBU Vasyl Malyuk nói hồi tháng 10. "Tôi không thể mở bản đồ và giải thích chính xác mọi thứ xảy ra như thế nào và ai thực hiện, bởi việc này có thể gây nguy hiểm cho những người liên quan".

Sau loạt phản công của Ukraine hồi tháng 3, Nga đã siết chặt kiểm soát an ninh ở Kherson. Hôm 28/3, các đặc vụ Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FBS) đến nhà và bắt một thành viên đội du kích. Không lâu sau đó, họ bắt thêm 2 thành viên khác của nhóm.

"Chúng tôi nghi có ai đó trong nhóm đã mật báo", anh Oleksandr nói.

Các thành viên đã xóa nhật ký trò chuyện với những người bị bắt và đề ra quy tắc mới để hoạt động hiệu quả hơn nữa. Nếu ai không thực hiện quy tắc sẽ bị xóa khỏi nhóm liên lạc.

Trong những tháng sau đó, Ukraine bắt đầu pháo kích các cây cầu chiến lược vào thành phố Kherson và các cơ sở hậu cần quan trọng khác của Nga bằng hệ thống pháo HIMARS của Mỹ. Ngay sau đó, quân đội Ukraine phát động chiến dịch phản công và giành lại nhiều ngôi làng ở ngoại ô Kherson.

Và đến giữa tháng 11, Nga rút toàn bộ lực lượng khỏi thành phố Kherson, chuyển trọng tâm chiến dịch ra khỏi hữu ngạn sông Dnieper để hướng về phía tả ngạn.