AFP đưa tin  hôm 4.10, Philippines và Mỹ đã bắt đầu tiến hành chương trình tập trận chung. Tổng cộng có 2.000 binh sĩ Mỹ và Philippines tham gia cuộc tập trận lần này, trong đó bao gồm các bài diễn tập tại những vùng gần các khu vực xảy ra tranh chấp tại Biển Đông.

Báo The Philippines Star dẫn lời thiếu tướng Andre Costales Jr. cho biết các bài tập đổ bộ năm nay sẽ chú trọng kết hợp sử dụng tàu thuyền chiến lược và  phương tiện phi truyền thống vào các chiến dịch quân sự chung của 2 nước.

Vừa qua, quân đội Philippines đã được tăng cường thêm tàu đổ bộ BRP Tarlac và sắp tới là tàu BRP Davao Del Sur. Số khí tài này sẽ giúp cho Manila cải thiện khả năng ứng phó với những tình huống trên biển.

Theo lời Tổng thống Duterte, đợt diễn tập này có thể là lần cuối cùng Philippines và Mỹ tập trận chung với nhau. Ông Duterte cũng dọa sẽ hủy thỏa thuận hợp tác quốc phòng quan trọng 2 nước đã ký kết vào năm 2014.

Song song với những động thái ngày càng rời xa Mỹ, ông Duterte cũng nhiều lần cho biết ý định muốn thắt chặt hơn nữa quan hệ hợp tác với Nga và Trung Quốc. Vào tuần trước, ông Duterte cho rằng đã nhận được một báo cáo về việc CIA đang muốn mưu sát ông.

Mối quan hệ Philippines-Mỹ trong thời gian qua đã có nhiều chuyển biến xấu sau khi ông Duterte đã sử dùng từ ngữ nặng nề xúc phạm Tổng thống Obama. Cơn tức giận của ông Duterte xuất phát từ việc người đứng đầu Nhà Trắng đã lên tiếng chỉ trích chiến dịch chống ma túy của Philippines. Chiến dịch này được cho là đã gây ra cái chết của hơn 3.000 người từ khi ông Duterte nhậm chức tổng thống.

Những diễn biến gần đây cho thấy sự khác biệt rõ rệt trong chiến lược của ông Duterte nhằm giải quyết tình hình tranh chấp với Trung Quốc tại Biển Đông so với người tiền nhiệm Benigno Aquino.

Nếu như ông Aquino chọn cách xích lại gần Mỹ hơn để đối chọi với Trung Quốc, ông Duterte lại làm điều trái ngược khi tuyên bố ông sẽ thắt chặt quan hệ với Bắc Kinh. Ông Duterte cho biết ông có ý định đến thăm Trung Quốc để trực tiếp thương lượng với Chủ tịch Tập Cận Bình.

Cựu Tổng thống Aquino cũng chính là người đã chủ động đem vụ tranh chấp trên Biển Đông với Trung Quốc ra Tòa Trọng tài thường trực tại The Hague (Hà Lan). Hôm 12.7, cơ quan pháp lý quốc tế này tuyên bố trao phần thắng cho Philippines đồng thời bác bỏ các tuyên bố chủ quyền quan trọng của Bắc Kinh tại Biển Đông.

Tuy nhiên, khi chiến thắng pháp lý đã nắm trong tay, ông Duterte lại chọn phương pháp “hạ cánh mềm” và tránh dùng phán quyết của Tòa Trọng tài để gây áp lực và làm xấu mặt Trung Quốc. Không những vậy, ông còn tuyên bố sẽ không tiếp tục tham gia tuần tra trên biển với Mỹ.

Mặc dù mối quan hệ Mỹ-Philippines trong thời gian qua đã có nhiều dấu hiệu rạn nứt, nhưng những tuyên bố cứng rắn của ông Duterte cho tới nay trên thực tế vẫn chưa được đưa vào bất kỳ chính sách của Manila.

Hôm 3.10, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Philippines Arsenio Andolong cho biết: “Cho đến hôm nay, mối quan hệ (quân sự với Mỹ) vẫn chưa có gì thay đổi”.

Về phía Mỹ, Washington vẫn ra sức kêu gọi Philippines tôn trọng các thỏa thuận giữa 2 nước. Người phát ngôn đại sứ quán Mỹ tại Manila nói: “Chúng tôi sẽ tiếp tục tôn trọng các cam kết trong liên minh với Philippines. Chúng tôi hy vọng Philippines cũng sẽ làm tương tự”.