Nikkei đưa tin, Bộ Giáo dục Nhật Bản thông báo sẽ yêu cầu các trường đại học có Viện Khổng Tử cung cấp các thông tin về ngân sách, số lượng sinh viên tham gia và trả lời câu hỏi liệu các cơ sở trên có can thiệp vào hoạt động nghiên cứu của trường đại học hay không. Danh sách các câu hỏi chính thức sẽ được chốt vào cuối năm nay.
Viện Khổng Tử vận hành trong một số đại học ở Nhật Bản (Ảnh minh họa: Nikkei).
Nhật Bản sẽ dựa vào các thông tin để mở cuộc điều tra các cơ sở do Bắc Kinh cấp ngân sách hoạt động, trong bối cảnh xuất hiện những lo ngại rằng đây là những cơ sở nhằm tuyên truyền cho Trung Quốc. Ngoài ra, Tokyo cũng lo ngại về việc công nghệ của nước này có thể bị rò rỉ tới phía Trung Quốc thông qua các trao đổi cá nhân. Trước đó, cả Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đã đều có động thái nhằm điều chỉnh hoạt động của Viện Khổng Tử ở các quốc gia này.
Bộ trưởng Giáo dục Nhật Bản Koichi Hagiuda cho biết: "Ngày càng có nhiều nỗ lực nhằm tìm kiếm thêm thông tin hoặc đóng cửa các Viện Khổng Tử ở các quốc gia chia sẻ các giá trị chung với Nhật Bản, ví dụ như Mỹ và châu Âu. Tôi kêu gọi các bên công bố thông tin để nâng cao tính minh bạch liên quan đến quản lý tổ chức và các dự án nghiên cứu".
Theo Nikkei, Trung Quốc bắt đầu mở Viện Khổng Tử trên khắp thế giới từ năm 2004 trong một nỗ lực được cho là nhằm mở rộng sức mạnh mềm thông qua hoạt động giới thiệu văn hóa và ngôn ngữ. Viện Khổng Tử hiện có 500 cơ sở hoạt động trên 160 nước và vùng lãnh thổ. Tại Nhật Bản, 14 trường đại học cho phép Viện Khổng Tử hoạt động trong cơ sở giáo dục của họ.
Vì Viện Khổng Tử không cấp bằng, nên tổ chức này không cần phải đăng ký hoặc xin cấp phép từ chính phủ. Việc mở một Viện Khổng Tử trong khuôn viên trường cũng đơn giản như mở một lớp học cho công chúng tại một trường đại học, khiến chính phủ Nhật Bản khó theo dõi hoạt động của các cơ sở do Trung Quốc tài trợ vốn.
Hồi tháng 5, cựu bộ trưởng Nhật Bản Haruko Arimura cảnh báo rằng Viện Khổng Tử được xem là "mối đe dọa an ninh ở các quốc gia khác" và kêu gọi các bộ, ngành hợp tác để theo dõi những cơ sở này.
Mỹ đã bắt đầu "siết" hoạt động của Viện Khổng Tử tại nước này trong năm nay. Thượng viện Mỹ hồi tháng 3 thông qua dự luật đề xuất cắt giảm tài trợ liên bang của Mỹ cho bất kỳ trường cao đẳng hoặc đại học nào đặt Viện Khổng Tử trong khuôn viên, trừ khi viện này đảm bảo rằng trường cao đẳng hoặc đại học đó có toàn quyền đối điều hành nó, bao gồm cả những khoản tiền mà viện kiếm được và nhân sự làm việc tại viện.
Số lượng cơ sở Viện Khổng Tử ở Mỹ đã giảm từ 100 vào năm 2017 xuống 47 tính đến tháng 5/2021.
Ngoài ra, Australia cũng thông qua đạo luật cho phép chính phủ hủy bỏ hợp đồng giữa các đại học và tổ chức giáo dục với Viện Khổng Tử nếu hoạt động của những cơ sở này đi ngược lợi ích quốc gia.