Theo tác giả Prashanth Parameswaran, “với những gì đã xảy ra trong vài năm qua thì chớ dại bỏ Biển Đông ra khỏi danh sách những sự kiện cần chú ý ở Đông Nam Á, mặc dù rất khó dự đoán chính xác sự việc sẽ diễn biến ra sao”.
Đối với chuyên gia này, có 2 vấn đề cần đặc biệt theo dõi.
Toàn cảnh cuộc bao vây rượt đuổi tàu Philippines (tàu nhỏ) của các tàu Trung Quốc tại khu vực Bãi Cỏ Mây hồi tháng 03/2014
Trước hết, phải xem các quốc gia ASEAN – cả những nước có tranh chấp và không có yêu sách chủ quyền ở Biển Đông – điều chỉnh phản ứng của họ ra sao trước chiến lược càng lúc càng rõ của Trung Quốc, khi Bắc Kinh vừa bành trướng trên biển bằng cách dần dần thay đổi nguyên trạng Biển Đông, vừa gắn chặt mình vào khu vực Đông Nam Á trên bình diện kinh tế. Vấn đề này càng thu hút sự chú ý trong bối cảnh Malaysia - nước trực tiếp liên quan đến tranh chấp Biển Đông lên làm chủ tịch luân phiên của ASEAN, đồng thời bắt đầu nhiệm kỳ Ủy viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc.
Thứ hai, phán quyết của Tòa án trọng tài thường trực tại The Hague (Hà Lan) về vụ kiện do Philippines khởi xướng nhằm vào Trung Quốc cũng có thể ảnh hưởng đến những diễn biến tại Biển Đông, đặc biệt là đến việc các bên sử dụng công cụ pháp lý để tìm giải pháp cho các tranh chấp đang diễn ra. Thông tin mới nhất liên quan đến vụ việc là ngày 16/6/2015 là thời hạn chót mà Tòa án dành cho Bắc Kinh để trả lời các luận chứng bổ sung mà Tòa đã yêu cầu Manila phải nộp trước ngày 15/03/2015.
Có thể thấy, dự báo trên của ông Paraemeswaran cũng rất gần gũi với những nhận định của một loạt chuyên gia Mỹ về Biển Đông trong thời gian gần đây. Trong tạp chí của nhóm Sáng kiến minh bạch hàng hải châu Á thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) tại Washington, số ra ngày 23/12/2014, rất nhiều chuyên gia phân tích nổi tiếng về Biển Đông cũng đã dự báo Biển Đông sẽ tiếp tục là một điểm nóng trong năm 2015.
Bà Bonnie Glaser cho rằng, bãi Bãi Cỏ Mây, thuộc quần đảo Trường Sa (của Việt Nam, hiện do Philippines kiểm soát và Trung Quốc cũng đòi chủ quyền phi lý- PV) rất có thể trở thành điểm nóng.
Trong năm 2014, Trung Quốc đã khá thành công khi thực hiện chiến lược bao vây, phong tỏa, ngăn không cho Philippines mang đồ tiếp tế cho một toán lính thủy quân lục chiến chốt đóng trên xác một chiếc tàu cũ, cũng như chặn ý đồ mang vật liệu xây dựng đến đây để gia cố chiếc tàu này của Philippines.
Nếu tình hình tiếp tục diễn biến như thế này, trong trường hợp chiếc tàu bị rệu rã và không neo lại được ở Bãi Cỏ Mây, rất có khả năng, lực lượng Trung Quốc sẽ thừa dịp tiến chiếm luôn bãi cạn này. Xung đột giữa lực lượng quân sự và bán quân sự của Bắc Kinh với Hải quân Philippines khi đó là khó tránh khỏi.
Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng dự báo căng thẳng trên Biển Đông có nguy cơ leo thang do việc Bắc Kinh có thể sẽ có những hành động tương tự như việc đưa giàn khoan Hải Dương 981 vào hoạt động trái phép trong vùng biển của Việt Nam vào năm 2014, bởi tham vọng bất biến của Trung Quốc là độc chiếm Biển Đông.
Linh Phương (tổng hợp)