Theo Tổ chức sáng kiến thăm dò biển Đông, quân đội Mỹ đã thực hiện 52 chuyến bay do thám ở biển Đông trong tháng 10. Số chuyến bay trinh sát của Mỹ trong tháng 10 đã giảm so với 62 chuyến bay được ghi nhận vào tháng 9 nhưng các hoạt động quân sự khác của Mỹ ở biển Đông đang gia tăng.
Tàu chiến của Anh, Nhật Bản và Mỹ trong cuộc tập trận của nhóm tàu sân bay ở vùng biển Philippines. Ảnh: SCMP
Quy mô hoạt động của Mỹ tăng lên sau khi nhóm tác chiến tàu sân bay USS Carl Vinson của Mỹ và tàu sân bay HMS Queen Elizabeth của Anh tiến hành nhiều cuộc tập trận vào tháng trước. Thống kê cho thấy nhóm tàu sân bay Mỹ đi vào khu vực này 9 lần trong năm nay.
Ông Ngô Sĩ Tồn, chủ tịch Viện nghiên cứu biển Đông (Trung Quốc), cho biết Mỹ thực hiện hơn 500 chuyến bay do thám trên biển Đông trong năm nay. Nếu tính cả biển Hoa Đông và Hoàng Hải, con số này lên tới hơn 2.000 chuyến. Năm ngoái, Mỹ chỉ thực hiện chưa đầy 1.000 chuyến bay.
Ông Ngô cho hay nguy cơ xảy ra tai nạn giữa Trung Quốc và Mỹ đang gia tăng, đồng thời kêu gọi cả hai bên đẩy nhanh các cuộc thảo luận về bộ quy tắc ứng xử.
Chuyên gia này nhắc lại sự cố xảy ra vào năm 2001 khi một máy bay trinh sát của Mỹ va chạm với một máy bay chiến đấu của Trung Quốc, khiến phi công Trung Quốc thiệt mạng và buộc máy bay Mỹ phải hạ cánh xuống đảo Hải Nam.
Phát biểu tại một diễn đàn quốc tế ngày 3-11, ông Ngô cảnh báo: "Nếu có một vụ va chạm khác ở biển Đông, giống như những gì đã xảy ra vào năm 2001, thì đó sẽ là một thảm họa".
Theo ông Ngô, cả Trung Quốc và Mỹ đều sử dụng nhiều tàu ngầm và máy bay không người lái dưới nước hơn. Thế nên, điều quan trọng là phải đưa những khí tài đó vào bộ quy tắc ứng xử cho các cuộc chạm trán bất ngờ trên biển.
Quân đội Trung Quốc tập trận bắn đạn thật trên biển Hoa Đông hồi tháng 8. Ảnh: SCMP
Ở biển Hoa Đông, quân đội Trung Quốc bắt đầu tuần diễn tập bắn đạn thật từ ngày 3-11 sau khi Mỹ và Nhật Bản tổ chức các cuộc tập trận chung trong khu vực.
Khi các hoạt động hợp tác quân sự giữa Mỹ và Nhật Bản ngày càng thường xuyên, chuyên gia phân tích quân sự Tống Trung Bình nói rằng "các cuộc tập trận của Trung Quốc thực sự là để chuẩn bị cho tình huống xung đột".
Tờ South China Morning Post dẫn lời một chuyên gia quân sự khác ở Bắc Kinh nhận xét các cuộc tập trận ở biển Hoa Đông không nhất thiết nhằm vào các cuộc tập luyện của Mỹ-Nhật nhưng hải quân và không quân Trung Quốc có thể muốn thể hiện "khả năng".
Ông Tống nghĩ rằng "các cuộc tập trận trên nhiều vùng biển khác nhau có liên quan chặt chẽ đến tình hình ở eo biển Đài Loan". Quân đội Trung Quốc đã đưa gần 200 máy bay đến gần Đài Loan tập trận trong tháng 10. Trong khi đó, tàu hải quân Mỹ đi qua eo biển Đài Loan lần thứ 10 kể từ khi Tổng thống Mỹ Joe Biden nhậm chức hồi tháng 1.