Ba vị khách mời của hội thảo là tiến sĩ Nguyễn Thị Lan Anh - phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu Đông Nam Á thuộc Học viện Quan hệ quốc tế Việt Nam, ông Henry Bensurto Jr. - chủ tịch Ủy ban quan hệ biển và hàng hải thuộc Bộ Ngoại giao Philippines và ông Kavi Chongkittavorn - thành viên cấp cao của Viện nghiên cứu chiến lược và quốc tế thuộc Trường đại học Chulalongkorn, Thái Lan.
Tại buổi hội thảo, hai vị khách mời của Việt Nam và Philippines đều nêu rõ quan điểm của mình về vấn đề biển Đông nhưng trên hết là hợp tác để đem lại hòa bình, ổn định cho biển Đông. Buổi hội thảo cũng đã góp phần giúp dư luận quốc tế hiểu hơn về tình hình trên biển Đông, những khó khăn, thách thức mà ASEAN phải vượt qua cùng những gợi ý về giải pháp để giải quyết tranh chấp. Rất nhiều phóng viên không chỉ Việt Nam, Thái Lan, Philippines, Trung Quốc mà các phóng viên quốc tế khác cũng có mặt theo dõi.
Tiến sĩ Lan Anh bày tỏ quan điểm: “Việt Nam trước sau vẫn cho rằng cần sử dụng các biện pháp hòa bình, tôn trọng luật pháp quốc tế để giải quyết tranh chấp trên biển Đông. Việt Nam sẵn sàng đàm phán, thương lượng với các bên liên quan. Việt Nam cũng không loại trừ các giải pháp hòa bình khác phù hợp với luật pháp quốc tế, được cộng đồng quốc tế công nhận và sử dụng”.
Còn về ASEAN, theo tiến sĩ Lan Anh, Việt Nam là một thành viên tích cực và có trách nhiệm. Việt Nam luôn coi ASEAN là mái nhà chung của mình, luôn tích cực tham gia vào ASEAN và phấn đấu vì sự phát triển chung của ASEAN. Với mối liên hệ giữa ASEAN và biển Đông, Việt Nam luôn cho rằng biển Đông không phải là một vấn đề riêng, của một vài quốc gia vì ít ra có năm quốc gia trong 10 quốc gia ASEAN là những bên liên quan trực tiếp.
Trong đó lại có các quốc gia khác cùng chia sẻ lợi ích chung của hòa bình, ổn định, an ninh trên biển Đông. Nếu không giữ được hòa bình, ổn định trên biển Đông thì bất kỳ quốc gia nào cũng có thể bị ảnh hưởng. Vì vậy, việc đưa biển Đông vào một trong những vấn đề chính trong chương trình nghị sự của ASEAN là vô cùng cần thiết, đồng thời việc ASEAN có một tiếng nói thống nhất về vấn đề biển Đông là một điều rất logic và phù hợp với lợi ích chung của cả cộng đồng.
Trước các tranh chấp hiện tại trên biển Đông, tiến sĩ Lan Anh đưa ra một số giải pháp gợi ý như: trao đổi quan điểm, hòa giải... với những bước cần làm ngay như hoàn thành Bộ quy tắc ứng xử của các bên trên biển Đông (COC), thực hiện Tuyên bố chung về ứng xử của các bên trên biển Đông (DOC) và đặc biệt là vai trò tích cực của ASEAN cùng các thành viên sáng lập. Riêng đối với Thái Lan, tiến sĩ Lan Anh cho rằng Thái Lan là một thành viên sáng lập tích cực của ASEAN, không phải là một nước tranh chấp và có thể đóng vai trò điều phối cho quan hệ ASEAN - Trung Quốc.
Trong khi đó, ông Henry nêu rõ quan điểm ngay từ đầu bài phát biểu của mình rằng Philippines không coi Trung Quốc là kẻ thù và luôn muốn hướng đến sự ổn định, hợp tác lâu dài với Bắc Kinh. Tuy nhiên, ông nói: “Chúng ta không thể bắt tay nhau nếu chân anh giẫm lên chân tôi”. Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Henry cho rằng chìa khóa để đem lại hòa bình ổn định vẫn là thực hiện COC với Trung Quốc.
Cũng với quan điểm này, trong bài viết về hợp tác trên Biển Đông năm 2011, ông Henry đã đưa ra một số gợi ý: Thứ nhất, cần xác định con đường duy nhất để đạt được hòa bình và ổn định trên biển Đông là thông qua hợp tác. Thứ hai là nỗ lực phát huy những thành quả hợp tác đã đạt được. Thứ ba là có ý thức giải quyết những khác biệt để tập trung vào những lợi ích chung nhằm đạt được những kết quả tích cực.
Trong phần phát biểu của mình, ông Kavi đã nhấn mạnh sự đoàn kết của ASEAN, nhấn mạnh rằng với vị trí là một nước không có tranh chấp trên biển Đông, Thái Lan nên ủng hộ chuyện giải quyết xung đột để đem lại hòa bình cho biển Đông và góp phần vào việc hoàn thành COC đúng thời hạn.
Nhân cuộc hội thảo này, Đại sứ quán Việt Nam tại Thái Lan cũng đã ra thông cáo báo chí khẳng định quan điểm giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình và thông qua luật pháp quốc tế./.
STL (TH)