Tổng thống Putin tuyên bố nước Nga không muốn Ucraina bị chia cắt

Việc Crưm sáp nhập vào Nga là điều cho đến nay phương Tây không thể đảo ngược mặc dù họ có công nhận hay không. Các biện pháp cấm vận Nga được Mỹ và châu Âu vừa đưa ra chỉ là lấy lệ. Những lời đe dọa tiếp theo của họ mới đáng để Moskva quan tâm. Tuy nhiên Nga cũng đã để ngỏ khả năng trả đũa.

Hôm 18/03, Tổng thống Nga Putin và các lãnh đạo Crưm đã ký kết Hiệp ước sáp nhập Crưm vào Liên bang Nga mà không gặp phải bất cứ trở ngại nào từ phương Tây. Một ngày trước đó, Mỹ thông báo biện pháp trừng phạt nhằm vào 11 quan chức Ukraina và Nga, trong đó có Phó Thủ tướng Nga Dmitry Rogozin, Thủ tướng Cộng hòa Crưm Aksyonov và cựu Tổng thống Ucraina Viktor Yanukovych. Theo đó các quan chức này bị cấm nhập cảnh vào Mỹ và tài khoản của họ ở Mỹ bị phong tỏa.

Canada cũng đã áp đặt trừng phạt đối với 7 quan chức Nga và 3 quan chức cấp cao Crưm mà Ottawa cho là "chịu trách nhiệm cho cuộc khủng hoảng" tại Ucraina. Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) đã thông qua quyết định trừng phạt 21 quan chức của Nga và Ucraina, trong đó có lệnh cấm đi lại và phong tỏa tài sản. Tuy nhiên, EU hiện không chỉ bất đồng về số lượng các nhân vật bị trừng phạt, mà còn chưa thống nhất ngay cả danh tính cụ thể cũng như cấp bậc những người bị trừng phạt, từ chính trị, quân sự cho tới các doanh nhân.

Đối với cả Nga và phương Tây, các biện pháp trừng phạt kinh tế thực tế sẽ ảnh hưởng đối với cả hai do sự gắn kết kinh tế giữa hai bên (Nga là nhà cung cấp khí đốt chính cho châu Âu và bán khí cũng là nguồn thu chính của Moskva).

Giới phân tích nhận định, các biện pháp cấm vận hiện nay của Mỹ và EU sẽ chả đi đến đâu, không có chút răn đe nào và cũng chẳng làm ảnh hưởng gì tới nền kinh tế Nga. Một số giới chức Nga còn chế giễu rằng họ không biết sẽ phải “chịu” lệnh trừng phạt kiểu gì nếu không có tài sản và tài khoản ở nước ngoài.

Nếu Mỹ tỏ ra chừng mực như vậy trước hành động của Nga, là vì không muốn khiêu khích điện Kremlin, không muốn khiến vị chủ nhân tiếp tục đi xa hơn nữa vào Ucraina. Như chính quyền Obama đã biện minh, họ muốn “xuống thang” hơn là “leo thang”.

Phương Tây thừa biết những biện pháp trừng phạt trên chỉ là tượng trưng nhưng đe dọa nếu Nga có manh động gì khác nữa ở Ucraina thì họ sẽ tung ra những đòn trừng phạt mới “khủng khiếp” hơn, tuy nhiên vẫn để mở lối thoát ngoại giao. Phương Tây đang lo sợ Nga sẽ không dừng lại ở Crưm mà còn tiến xa hơn nữa về miền Đông, nơi có đa số người gốc Nga và thân Nga sinh sống. Nếu các vùng này cũng muốn nhập vào Nga thì Ucraina sẽ bị chia đôi, với phía Tây thân phương Tây và phía Đông theo Nga. Đây là kịch bản đáng sợ nhất với cả chính quyền Kiev lẫn các nước bảo trợ là Mỹ và EU. Những tín hiệu “báo bão” đã được đưa ra ngày 19/03 khi người dân ở nhiều vùng phía đông của Ucraina cũng lên tiếng yêu cầu Nga chấp nhận họ về với nước Nga. Đó là những thành phố như Donetsk, Kharkov, Lougansk hay thậm chí Odessa.

Tổng thống Mỹ đe dọa sẽ có các biện pháp trừng phạt chưa từng có nếu Nga tiếp tục can thiệp sâu vào Ucraina

Tuy nhiên, Tổng thống Putin trong thông điệp liên bang mới đây nói rằng nước Nga không muốn một Ucraina bị chia cắt nhưng điều đó còn tùy thuộc vào chính quyền Kiev hiện nay. Jean Radvany, chuyên gia về Nga của Viện ngôn ngữ và Văn minh Phương đông Pháp (Inalco) nói: “Nếu Ukraina gia nhập NATO, nước Nga sẽ ủng hộ tiến hành trưng cầu dân ý ở miền đông đất nước. Việc buộc người Ucraina phải lựa chọn giữa một bên là Nga và một bên là phương Tây đã dẫn tới cuộc khủng hoảng hiện nay. Sự xuống thang chỉ có khi Ucraina trở nên trung lập”.

Dường như thấy được lời cảnh báo này từ phía Nga, ngày 18/03, Thủ tướng lâm thời Ucraina Arseniy Yatsenyuk bất ngờ tuyên bố, Kiev sẽ không tìm cách gia nhập NATO bởi ưu tiên lúc này là đảm bảo an ninh cho cộng đồng người nói tiếng Nga tại khu vực miền Đông Ucraina. Cùng ngày, Tổng thống tạm quyền Ucraina Oleksander Turchinov tuyên bố, Kiev sẵn sàng đàm phán với Nga về việc Moskva kiểm soát Crưm, nhưng sẽ không bao giờ chấp nhận bán đảo này bị sáp nhập.

Thực tế thì chính quyền Kiev hiện nay không hoàn toàn nhận được sự ủng hộ cao của EU và Mỹ. Việc một số phần tử cực đoan trong phe đối lập “lật kèo” bản thỏa hiệp giữa chính quyền Tổng thống Yanukovych và phe đối lập ngày 21/02 với sự làm chứng của 3 nước châu Âu và Nga đã khiến phương Tây “bó tay” khi Nga can thiệp vào Ucraina. Phe đối lập Ucraina đã khiến phương Tây mất mặt trước thế giới. Tuy nhiên, tiên trách kỷ hậu trách nhân. Nếu lúc đó châu Âu kịp thời can thiệp không để cho thỏa thuận bị đổ vỡ thì sẽ không có chuyện Crưm tách khỏi Ucraina như hiện nay.

Sự kém nhiệt tình của phương Tây với tân chính phủ Kiev còn được thể hiện qua chuyến thăm Mỹ ngày 12/03 của Thủ tướng lâm thời Ucraina Arseniy Yatsenyuk. Trong 24 giờ có mặt tại Washington, ông chỉ nhận được lời hứa hẹn mà chưa có gì cụ thể cả. Tổng thống Obama cam kết “sẽ vận động với quốc hội”, ông Chủ tịch khối đa số Harry Reid cũng hứa “sẽ giúp đỡ” và không nói gì thêm. Chỉ mỗi mình ông Chủ tịch Hạ viện John Boehner tỏ vẻ hết lòng với chính phủ Kiev, nhưng chương trình gặp ông Thủ tướng Arseniy Yatsenyuk để chụp tấm hình kỷ niệm cũng bị bãi bỏ vào giờ chót. Lời hứa cho Ucraina vay 1 tỷ USD của ông Obama đang bị quốc hội Mỹ “treo giò”.

Trước tình hình này, việc xuống nước của chính quyền Kiev hiện nay là điều dễ hiểu. Đây có thể nói vừa là mong muốn của Nga nhưng cũng là ý muốn của phương Tây. Chả thế mà bên cạnh việc thông báo các biện pháp trừng phạt tượng trưng, Mỹ đã để ngỏ lối thoát ngoại giao cho cuộc khủng hoảng Ucraina hiện nay. Ngày 18/03, hãng Reuters cho biết, Nhà Trắng đang xem xét đề nghị viện trợ quân sự của Ucraina, song nhấn mạnh Washington giới hạn sự giúp đỡ ở mức hỗ trợ kinh tế khi đang theo đuổi con đường ngoại giao với Nga.

Có thể thấy cục diện hiện nay như sau: phương Tây sẽ tung đòn chí mạng nếu Nga tiếp tục can thiệp sâu và Ucraina (vụ Crưm coi như họ đã chấp nhận) nhưng Nga vẫn để ngỏ khả năng đó nếu chính quyền Kiev hiện nay không “biết điều”, cố tình không muốn là quốc gia trung lập mà muốn lựa chọn một cách loại trừ giữa Nga và châu Âu. Đối thoại giữa Nga và phương Tây về Ucraina trong thời gian tới sẽ còn cam go. Một tính toán sai lầm có thể đưa Nga và phương Tây trở về thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

S.Phương

Theo Petrotimes