Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Russel - Ảnh: AFP 

Trong cuộc họp báo qua điện thoại từ Yangon (Myanmar) vào hôm qua, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông Á - Thái Bình Dương Daniel Russel đã nêu lên hàng loạt các quan ngại của Mỹ đối với căng thẳng xung quanh giàn khoan Hải Dương-981 (Haiyang Shiyou-981) cũng như việc Trung Quốc xây các đảo nhân tạo trên quần đảo Trường Sa để khẳng định cái gọi là chủ quyền trên phần lớn biển Đông.

“Các nước tham gia tranh chấp tại biển Đông cần bảo đảm hành vi của mình không mang tính khiêu khích… Đó là cơ sở để hạ nhiệt căng thẳng trên biển Đông”, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ nói. Bình luận cụ thể về tình hình gia tăng căng thẳng giữa Việt Nam và Trung Quốc quanh khu vực giàn khoan Hải Dương-981, ngoài việc nhấn mạnh các bên cần thể hiện như tinh thần hợp tác, tự kiềm chế và bảo đảm an toàn cho ngư dân cũng như tàu bè, ông Russel nhận định yếu tố quan trọng để hạ nhiệt là “Trung Quốc phải rút giàn khoan”.

Mặc dù Mỹ không đứng về phía nào trong tranh chấp chủ quyền trên biển Đông, ông Russel lưu ý rằng Việt Nam từ lâu đã tuyên bố chủ quyền ở quần đảo Hoàng Sa. Hơn nữa, Việt Nam lâu nay đã thăm dò, khai thác dầu khí ở khu vực mà Việt Nam chính thức tuyên bố là vùng đặc quyền kinh tế tính từ đất liền.

Ông Russel cũng nhắc đến việc Tòa trọng tài thường trực có trụ sở tại The Hague (Hà Lan) vừa yêu cầu Trung Quốc trong vòng 6 tháng phải trả lời đơn kiện của Philippines liên quan đến yêu sách "đường lưỡi bò" của Bắc Kinh trên biển Đông. “Đây là cơ hội quan trọng để Trung Quốc gỡ bỏ những mập mờ liên quan đến tuyên bố chủ quyền dựa trên đường 9 đoạn của mình. Chính những tuyên bố chủ quyền trên cơ sở này đang không ngừng làm gia tăng căng thẳng và bất an trong khu vực”, ông Russel nói.

Ông Russel khẳng định chính sách “tái cân bằng” của Mỹ ở châu Á - Thái Bình Dương mang lại lợi ích cho các nước trong khu vực, kể cả Trung Quốc. Quan điểm này đã được Tổng thống Barack Obama truyền đạt trong bài phát biểu về chính sách ngoại giao tại trường võ bị West Point (New York) ngày 28/05. “Nếu chúng ta không có phản ứng thích hợp thì những hành động hung hăng tại các khu vực, ở Nam Ukraine, biển Đông hay bất cứ nơi nào khác sẽ ảnh hưởng đến đồng minh của chúng ta và khiến quân đội phải vào cuộc”, ông Obama đã nói.

Trong cuộc họp báo, ông Russel nhấn mạnh bài phát biểu của Tổng thống Obama không nhằm đề cập đến một viễn cảnh hay tình huống cụ thể nào. “Cam kết của chúng tôi là không gây ra chiến tranh để ngăn ngừa chiến tranh. Trong thế kỷ 21, không có lý do gì mà một tranh chấp không thể giải quyết bằng phương thức hòa bình trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế”, ông nói.

Và do vậy, đối với tình hình căng thẳng chưa hề có dấu hiệu hạ nhiệt ngoài biển Đông, Mỹ sẽ tiếp tục “thẳng thắn và kịch liệt lên án những hành vi cưỡng bức hay đe dọa vốn đang đẩy hiện trạng trên biển Đông đi quá xa”, theo ông Russel.

An Điền

Theo TNO