Bình luận về tình hình Trung Quốc sắp đưa tàu sân bay ra biển Đông, cũng như công khai các kế hoạch hiện đại hóa quân sự, ông Tan Sri Abdul Aziz bin Hj Jaafar cho rằng, biển Đông là vùng biển quốc tế, mọi người đều có quyền tự do đi lại ở vùng biển này. Tự do hàng hải ở đây nên được coi trọng. "Chúng tôi thúc giục Trung Quốc tôn trọng chủ quyền của các nước có liên quan". Vì thế, ông Tan Sri Abdul Aziz bin Hj Jaafar mong muốn hội nghị lần này là cơ hội để các nước ASEAN tăng cường hợp tác, trao đổi về quan điểm và viễn cảnh của tình hình khu vực. “Malaysia tin tưởng hòa bình sẽ được đảm bảo bởi tất cả các nước trong khu vực”, ông nói.

Đại diện của Hải quân Philippines, phó đô đốc Alexander P. Pama nêu rõ, tình hình biển Đông có nhiều thách thức, vì vậy các nước ASEAN phải cùng nhau hợp tác. Khi vấn đề lớn hơn cả tranh chấp thì các nước ASEAN cần hợp tác để tạo đồng thuận, không thể biện minh bằng các cuộc đàm phán song phương thay cho các cuộc đàm phán đa phương để giải quyết tranh chấp biển Đông.

Trung tướng Nguyễn Văn Hiến, tư lệnh Hải quân Việt Nam cho biết, hải quân là lực lượng hoạt động thực tiễn, chủ chốt trong quản lý vùng biển, khẳng định chủ quyền. Khi Việt Nam tiến hành trao đổi riêng, các đoàn đều đồng ý phương án xử lý tranh chấp phải dựa theo luật pháp quốc tế, đặc biệt công ước Liên hợp quốc về luật Biển 1982 (UNCLOS), dựa vào DOC, và hướng dẫn thực hiện DOC mới đạt được tại Bali. Đặc biệt, phải tôn trọng DOC là giải quyết các tranh chấp bằng thương lượng hòa bình, không sử dụng vũ lực.

Theo ông Hiến, Hải quân các nước đều đóng vai trò chủ chốt để bảo vệ chủ quyền và an ninh biển. Vì vậy hợp tác hải quân rất quan trọng. Lần này Việt Nam đưa thành hội nghị chính thức thì được ủng hộ nhiệt liệt và đồng thuận rất cao. Hải quân Việt Nam đã mở ra nền tảng hợp tác hải quân, đặc biệt trong bối cảnh tình hình an ninh biển hiện nay không chỉ liên quan tới các nước nằm bên bờ biển Đông mà thậm chí cả các nước thành viên ASEAN không có biển, các quốc gia bên ngoài khu vực song có lợi ích tại biển Đông.Hội nghị này là sự củng cố cấu trúc an ninh Hải quân mới của ASEAN, góp phần vào cấu trúc an ninh lớn để đảm bảo an ninh cho khu vực.

Khi được hỏi về vấn đề ngư dân bị đe dọa hoặc tịch thu trong quá trình đánh bắt, ông Hiến cho hay, hiện nay cả chính quyền và Hải quân Việt Nam đang thực hiện chương trình giáo dục ngư dân, để ngư dân hiểu rõ vùng biển của ta đến đâu, có đầy đủ thiết bị xác định được vị trí đang đánh bắt, nắm được luật là khi xâm phạm vùng biển nước khác sẽ bị xử phạt thế nào... “Trong quá trình trao đổi riêng với các tư lệnh, tôi nói ngư dân Việt Nam là những ngư dân nghèo đánh cá, trình độ hiểu biết có hạn nên họ vi phạm là không chủ ý và không có ý xâm phạm chủ quyền”. Việt Nam đang giáo dục ngư dân, thực hiện tuần tra chung để tránh sự hiểu lầm lẫn nhau. Các tư lệnh Hải quân ASEAN đều nhất trí cao và đồng ý xử phạt không quá cứng rắn đối với các ngư dân Việt Nam vi phạm.

(SGTT)