Các báo này đã dẫn một báo cáo mới công bố của Bộ Quốc phòng Mỹ cho thấy, diện tích được cải tạo ở các đảo, đá đã tăng gấp 4 lần kể từ tháng 12-2014 đến hết tháng 4-2015 và tổng diện tích đảo nhân tạo Trung Quốc được mở rộng thêm ở Biển Đông đã lên tới 800ha. Đồng thời trích tuyên bố Chủ tịch ASEAN tại Hội nghị cấp cao của khối này vừa kết thúc cuối tháng 4 với cảnh báo, các hoạt động cải tạo đảo của Trung Quốc làm “xói mòn lòng tin” và đe dọa đến “hòa bình, an ninh và ổn định’’ của khu vực.

Thay đổi chiến thuật

Ngày 7-5, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh (Doanh) ngang nhiên tuyên bố, Trung Quốc không loại trừ khả năng thiết lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên các vùng biển tranh chấp và các đảo ở Biển Đông. Theo chuyên gia Ian Storey đến từ Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (Singapore), nếu Trung Quốc thiết lập ADIZ ở Biển Đông, các nước trong khu vực sẽ coi đây là vi phạm nghiêm trọng tự do hàng không và làm tăng thêm lo ngại liên quan đến ý định và những cam kết của Bắc Kinh đối với các chuẩn mực và luật pháp quốc tế. Gần 1 tháng trước (15-4), Tư lệnh Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương của Mỹ, Đô đốc Samuel Locklear từng khuyến cáo, những hành vi hung hăng trên Biển Đông của Trung Quốc nhằm mục đích thiết lập ADIZ, giống như đã làm trên biển Hoa Đông hồi tháng 11-2013.

Bà Hoa Xuân Oánh (Doanh) trong cuộc họp báo ngày 8-5

Cũng trong ngày 7-5, Hãng Reuters đã dẫn cảnh báo của ông Alexander Lopez, Chuẩn đô đốc Philippines về việc Trung Quốc sẽ sớm thiết lập ADIZ trên Biển Đông. Tuyên bố này được đưa ra sau khi Trung Quốc nhiều lần đuổi máy bay Philippines trong 3 tháng gần đây. Theo ông Alexander Lopez, Trung Quốc đã ít nhất 6 lần phát cảnh báo đối với phi cơ Philippines đang hoạt động trên Biển Đông qua sóng radio. Còn theo Trung tá Harold Cabunoc, người phát ngôn không quân Philippines, 1 tàu chiến Trung Quốc đã thách thức và yêu cầu máy bay tuần tra của Philippines rời khỏi khu vực bãi đá Subi hồi tháng trước. Ông Richard Javad Heydarian thuộc Đại học De La Salle, Manila, Philippines cũng khuyến cáo, Trung Quốc có thể sớm thiết lập ADIZ trên Biển Đông và bãi đá Chữ Thập đóng vai trò như trung tâm “kiểm soát và chỉ huy” cho các hoạt động của Bắc Kinh ở Biển Đông. Cùng ngày 7-5, tờ The Diplomat dẫn lời một quan chức cấp cao của Hải quân Mỹ cho biết, họ đang nghiên cứu khả năng mở rộng phạm vi và quy mô của các cuộc tập trận chung hiện nay tại Đông Nam Á.

Nhiều chuyên gia cho rằng, Trung Quốc đang thay đổi chiến thuật ở Biển Đông. Thay vì giấu giếm, Bắc Kinh đã công khai kêu gọi các nước cùng sử dụng hệ thống căn cứ mới xây dựng trái phép ở Biển Đông. Tư lệnh Hải quân Trung Quốc Ngô Thắng Lợi vừa nêu đề nghị này với Đô đốc Jonathan Greenert, Tư lệnh Hải quân Mỹ. Nhưng lời đề nghị này của Bắc Kinh đã bị Washington thẳng thắn từ chối. Trong khi đó, Tư lệnh Hạm đội 7 Hải quân Mỹ, Phó đô đốc Robert Thomas mới tuyên bố, Washington sẽ ủng hộ và hỗ trợ ASEAN thành lập lực lượng tuần tra chung ở Biển Đông. Ngoài ra, Mỹ và Nhật Bản cũng đã nhất trí đẩy mạnh tuần tra chung ở biển Hoa Đông. Được biết, từ ngày 4 đến 6-5, Đối thoại cấp cao ASEAN với Liên minh châu Âu (EU) về hợp tác an ninh trên biển lần thứ hai đã diễn ra tại Kuala Lumpur, Malaysia, với sự tham dự của hơn 100 đại biểu gồm các học giả, giáo sư, nhà ngoại giao, chuyên gia và những người thực hiện chính sách.

Đại sứ Australia tại ASEAN Simon Merrifield

Ra sức biện hộ cho yêu sách phi lý

Ngày 8-5, Tân Hoa xã dẫn lời bà Hoa Xuân Oánh (Doanh), người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc trơ trẽn tuyên bố, việc Bắc Kinh xây dựng một số tính năng hàng hải (thực chất là các đảo nhân tạo bất hợp pháp, bao gồm sân bay và sẽ trở thành căn cứ quân sự) ở quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam là để thực hiện tốt hơn trách nhiệm quốc tế của Trung Quốc, cũng như nghĩa vụ trong việc tìm kiếm cứu nạn hàng hải, đảm bảo an ninh hàng hải, nghiên cứu khoa học biển! Đồng thời giảo biện rằng, vì Trung Quốc là nước lớn “nhận trách nhiệm và nghĩa vụ quốc tế giao phó”, nên quy mô công trình xây dựng của Bắc Kinh cũng cần tương xứng với trách nhiệm, nghĩa vụ của một nước lớn và đáp ứng nhu cầu thực tế? Theo tờ China News, từ 4 đến 11-5, 2 tàu hải giám 2169 và 2168 (trọng tải 1.000 tấn), đã tuần tra trái phép quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam.

Cũng trong ngày 8-5, tờ Giải phóng quân ngụy biện rằng, một trong những lý do khiến Trung Quốc phải chịu đựng cuộc xâm lăng của Nhật Bản là vì quốc gia này lúc đó còn yếu và quân đội lạc hậu. Do đó, Trung Quốc cần xây dựng quân đội hùng mạnh hơn để đảm bảo không phải gánh chịu một thảm họa như Thế chiến II. Trung Quốc đã tăng chi tiêu quân sự thêm 10,1% trong năm nay lên gần 900 tỉ NDT (gần 143 tỉ USD), đồng thời khẳng định việc bổ sung chi tiêu quân sự là cần thiết để thay thế số trang thiết bị lạc hậu.

Cùng ngày 8-5, Đại sứ Australia tại ASEAN Simon Merrifield đã bày tỏ quan ngại trước việc Trung Quốc đang cải tạo các bãi đá ở quần đảo Trường Sa, đồng thời tái khẳng định các bên liên quan cần tuân thủ luật pháp quốc tế ở khu vực này. Australia tuy không liên quan đến tranh chấp ở Biển Đông, nhưng nước này có mối quan tâm đặc biệt đến tự do hàng hải trong khu vực, đồng thời theo dõi diễn biến ở Biển Đông bởi đây là tuyến hàng hải quan trọng với thương mại toàn cầu, ảnh hưởng tới nhiều nước.

Tàu cá Trung Quốc

Đang khiêu khích

Ngày 6-5, tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng cho biết, Bắc Kinh đang thành lập một tổ chuyên gia luật pháp quốc tế, để xử lý tranh chấp lãnh thổ giữa Trung Quốc với các nước láng giềng. Đầu năm nay, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã thành lập Ủy ban Tư vấn luật pháp quốc tế gồm 15 học giả và chuyên gia. Theo ông Ngô Sĩ Tồn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Biển Đông Trung Quốc, Bắc Kinh đang tìm cách thông qua thủ đoạn pháp lý để chứng minh cho yêu sách lãnh thổ phi pháp của họ là “chính đáng” và những học giả cùng chuyên gia kể trên được huy động nhằm mục đích này. Theo ông Gregory Poling, chuyên gia thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (Mỹ), tại quần đảo Trường Sa, Trung Quốc là nước duy nhất xây đảo từ các thực thể trước đây chìm dưới biển và trong quá trình xây dựng đã gây ra những thiệt hại sinh thái vô cùng to lớn.

Cũng trong ngày 6-5, tổ chức Hòa bình xanh châu Phi ở Senegal công bố báo cáo “Cướp trên vùng biển châu Phi: Bộ mặt che giấu của các tàu cá Trung Quốc và các công ty hợp doanh ở Senegal, Guinea-Bissau và Guinea”. Theo đó, trong năm 2013, đã có 462 tàu mang cờ Trung Quốc hoặc thuộc sở hữu của chủ người Trung Quốc hoạt động tại 13 quốc gia châu Phi, trong đó có 407 tàu hoạt động ở các bờ biển Đại Tây Dương. Và rất nhiều tàu cá Trung Quốc đã ngang nhiên đánh bắt vượt sản lượng cho phép ở vùng biển Tây Phi mà không bị phạt. Tổ chức Hòa bình xanh châu Phi còn cho rằng, trong hơn 30 năm qua, Tập đoàn Nghề cá quốc gia Trung Quốc (công ty đánh bắt xa bờ lớn nhất Trung Quốc) thường xuyên khai gian trọng tải tàu cá. Và riêng trong năm 2014, Tập đoàn Nghề cá quốc gia Trung Quốc đã đưa 59 tàu đến Senegal, Guinea-Bissau và Guinea, nhưng số tấn mà đơn vị này khai đã giảm đáng kể. Và điều này khiến người ta cho rằng, tàu Trung Quốc đang tìm cách vơ vét cá ở Tây Phi.

Trong khi đó, ông Yun Byoung-Doo, lãnh đạo đơn vị tuần duyên Hàn Quốc tại Incheon vừa tuyên bố, Seoul không loại trừ khả năng dùng súng và pháo trên các tàu tuần tra để đối phó với ngư dân Trung Quốc nhằm đối phó với số lượng tàu cá Trung Quốc hoạt động trái phép trong vùng đặc quyền của Hàn Quốc ngày càng gia tăng. Giám đốc Cơ quan Giám sát ngư nghiệp Hàn Quốc Lee Kwang-nam cho biết, riêng trong năm 2014, ngư dân Hàn Quốc bị thiệt hại khoảng 675.000 tấn hải sản do các hoạt động đánh bắt trái phép từ Trung Quốc; và ngành ngư nghiệp của nước này thất thu khoảng 1,2 tỉ USD.

Hồng Thất Công

Theo Petrotimes