Ngày 5/6, hãng tin Reuters dẫn lời Tư lệnh Lực lượng Mỹ tại Nhật Bản, Trung tướng Kevin Schneider, nói rằng Trung Quốc đang lợi dụng dịch Covid-19 để đẩy mạnh các yêu sách chủ quyền lãnh thổ ở Biển Đông thông qua sự gia tăng hoạt động của tàu hải quân nhằm đe dọa các quốc gia khác cũng tuyên bố chủ quyền tại vùng biển này.

Trung Quốc đang lợi dụng dịch Covid-19 để đẩy mạnh các yêu sách tại Biển Đông. (Nguồn: QT)

Trong một cuộc phỏng vấn với Reuters, Trung tướng Schneider nhận định Trung Quốc đã gia tăng các hoạt động của tàu hải quân, tàu hải cảnh và tàu đánh cá của lực lượng dân binh nhằm sách nhiễu tàu của các nước khác ở Biển Đông, đồng thời Bắc Kinh cũng tăng cường hoạt động tại Biển Hoa Đông, nơi đang có tranh chấp chủ quyền với Nhật Bản.

Tướng Schneider dự đoán Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng cường hoạt động theo mức độ này trong những ngày tới.

Bắc Kinh đã xây dựng các căn cứ quân sự trên các đảo, đá ở Biển Đông, trong hoặc gần các vùng biển mà các nước khác cũng tuyên bố chủ quyền. Hiện nay, Bắc Kinh đang đơn phương áp đặt lệnh cấm đánh bắt cá ở Biển Đông, có hiệu lực đến ngày 16/8.

Đặc biệt nghiêm trọng hơn, dư luận hiện đang quan tâm tới tin đồn rằng Trung Quốc có thể ra tuyên bố về Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) bao trùm toàn bộ quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam.

Báo SCMP ngày 31/5 dẫn một nguồn tin quân đội Trung Quốc nói Bắc Kinh đã lên kế hoạch cho việc lập ADIZ ở Biển Đông từ năm 2010. Theo nguồn tin này, cơ quan chức năng Trung Quốc chỉ đang chờ thời điểm thích hợp để công bố.

Tiến sĩ Chunjuan Nancy Wei, thuộc Đại học Bridgeport (Mỹ) bình luận: "Có thể đoán rằng kế hoạch ADIZ cho Biển Đông có tồn tại. Quan tâm chính yếu là liệu Trung Quốc có khả năng thực thi nó trên thực tế không". Việc Trung Quốc thiết lập ADIZ ở Biển Đông có thể gây hại cho quan hệ giữa Bắc Kinh với các nước Đông Nam Á và với Washington.

Mỹ là nước đầu tiên thành lập ADIZ năm 1950 trong Chiến tranh Lạnh với Liên Xô. Nhưng theo tài liệu nghiên cứu của Quốc hội Mỹ, không có luật quốc tế nào cụ thể để quản trị vùng ADIZ.

Ngày 23/11/2013, Trung Quốc đơn phương tuyên bố thành lập vùng ADIZ trên Biển Hoa Đông, làm dấy lên sự phản đối từ nhiều nước gồm cả Nhật Bản và Hàn Quốc. Từ đó, không lực Trung Quốc đã tiến hành tuần tra trong vùng này. Tuy nhiên, có vẻ Trung Quốc ít khi thực thi "chấp pháp" với máy bay quân sự và dân sự tại đây.

Tuyên bố chung ngày 31/7/2019 của Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN có đoạn: "Chúng tôi đã thảo luận về tình hình ở Biển Đông, trong đó các Bộ trưởng bày tỏ lo ngại về việc cải tạo đất, các hoạt động và sự cố nghiêm trọng trong khu vực, làm xói mòn lòng tin, gia tăng căng thẳng và có thể làm suy yếu hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực".