"Không có chuyện đập thủy điện Trung Quốc chặn nước hay làm tiêu tốn nước. Ngược lại, nó giúp điều tiết dòng chảy một cách khoa học. Lúc lũ lụt, đập sẽ trữ nước giảm bớt dòng chảy, và sẽ tăng lượng xả một cách thích hợp trong mùa khô để giảm thiểu thiên tai ở lưu vực sông Mekong" - Bộ Tài nguyên nước Trung Quốc biện minh.

Theo các chuyên gia Trung Quốc, việc trạm thủy văn Chiang Saen ở Thái Lan ghi nhận mực nước sông Mekong dao động mạnh gần đây có nguyên nhân chính là... mưa không đều, ngoài ra còn do hoạt động xả nước của các đập thủy điện nằm trên phụ lưu sông Mekong.

Trước đó, ngày 30-7, Bộ Tài nguyên nước Trung Quốc thông báo kế hoạch giảm xả nước ở đập Cảnh Hồng để "xây dựng lưới điện" sẽ hoãn đến cuối tháng 8 vì lý do kỹ thuật.

Nhưng đến tuần trước, Ủy hội sông Mekong (MRC) cho biết mặc dù Trung Quốc đã hứa nhưng lưu lượng dòng chảy dưới đập vẫn giảm từ mức 1.507 m3/giây xuống còn 997 m3/giây.

Bà Pianporn Deetes - đại diện Tổ chức Sông ngòi quốc tế - cho biết người dân Thái sống ở tỉnh miền bắc Chiang Rai chứng kiến mực nước sông giảm rõ rệt.

"Mưa là một yếu tố, nhưng mực nước trồi sụt ở trạm Chiang Saen và Chiang Khong chủ yếu do các đập trên sông Lan Thương (tên sông Mekong ở Trung Quốc) gây ra, không phải do các đập ở phụ lưu" - bà Deetes nhận định.

Các chuyên gia về nguồn nước lâu nay cảnh báo mực nước sông thay đổi bất ngờ sẽ đe dọa đến đa dạng sinh học và nghề cá trên sông Mekong, ảnh hưởng cuộc sống của khoảng 60 triệu người.

Ông Brian Eyler - trưởng dự án Theo dõi đập Mekong do Mỹ bảo trợ - ước tính từ ngày 2 đến 8-8, các đập Trung Quốc đã giữ lại khoảng 985 triệu m3 nước - phù hợp với mực nước quan sát ở trạm Chiang Saen.

Hình ảnh vệ tinh còn cho thấy các hồ chứa lớn ở đập Tiểu Loan và Nọa Trát Độ (Trung Quốc) liên tục tích nước trong vài tuần gần đây - theo ông Eyler.