Tàu Trung Quốc tấn công tàu Việt Nam bằng vòi rồng.

Ngày 05/05, Tạp chí Chính sách đối ngoại (Foreign Policy) của Mỹ cho rằng, Trung Quốc đã tính toán kỹ thời điểm cũng như vị trí dựng giàn khoan HD-981 ở Biển Đông. Và đây là thời điểm “nắn gân” Tổng thống Barack Obama, cũng như thử phản ứng của Mỹ trước những căng thẳng mới trong khu vực, sau khi ông chủ Nhà Trắng liên tiếp đưa ra cam kết bảo vệ đồng minh khi có chuyến thăm 4 nước châu Á.

Đây không phải lần đầu tiên việc thăm dò, khai thác năng lượng ở Biển Đông gây xung đột giữa Trung Quốc với các nước láng giềng, nhưng tính chất của “sự kiện HD-981” hoàn toàn khác so với các lần trước đó. Thứ nhất, Trung Quốc quyết tâm đẩy mạnh chiến lược xây dựng các “lãnh địa di động ngoài khơi” để từng bước thực hiện mưu đồ độc chiếm Biển Đông. Thứ hai, Bắc Kinh muốn thử phản ứng của Washington sau khi Tổng thống Barack Obama vừa kết thúc chuyến công du 4 nước châu Á để tái khẳng định chính sách xoay trục và cam kết bảo vệ đồng minh.

Giáo sư Keith Johnson, giảng viên Khoa Ngôn ngữ học Berkely, Đại học California, Mỹ, cho rằng, việc triển khai giàn khoan HD-981 của Trung Quốc cho thấy một thông điệp rõ ràng Bắc Kinh muốn gửi đến Việt Nam: sẽ khoan những nơi nào gây thiệt hại nhiều nhất. Tuy đây không phải lần đầu tiên xảy ra va chạm trong việc tìm kiếm năng lượng giữa Trung Quốc và các nước láng giềng, nhưng đây là lần đầu tiên công ty dầu khí Trung Quốc chính thức đặt mỏ khoan tại vùng biển tranh chấp với các quốc gia khác.

Có người nói rằng, sau khi thấy Mỹ tỏ ra bất lực trước việc Nga sáp nhập Crimea, Trung Quốc cũng muốn dựng kịch bản tương tự ở Biển Đông và thời điểm thích hợp để hạ thủ là khi cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ của Mỹ đang đến gần và chiến trường Ukraine có dấu hiệu leo thang. Nhưng theo giới phân tích, việc làm của Trung Quốc sẽ làm giảm lòng tin chiến lược, suy giảm uy tín quốc tế và sự tôn trọng của các nước, đồng thời bị tất cả các nước tìm cách xa lánh và phòng ngừa cho dù đã ký thỏa thuận giải quyết tranh chấp hòa bình.

Theo giới truyền thông, trước khi Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương Daniel Russel tới Hà Nội đã có nhiều câu hỏi được gửi với nội dung xoay quanh hành động ngang ngược, sai trái của Trung Quốc khi hạ đặt giàn khoan HD-981 trái phép trong vùng biển Việt Nam.

Trong một diễn biến liên quan, ngày 05/05, tờ Diplomat (Nhật Bản) dẫn lời chuyên gia quốc phòng Mỹ Harry Kazianis cho rằng, Bắc Kinh đã đặt hệ thống giám sát âm thanh dưới biển ở đảo Hải Nam nhằm theo dõi hoạt động tàu ngầm nước ngoài ở Biển Đông. Nếu hệ thống này hoàn hảo có thể giúp bảo vệ tàu ngầm Trung Quốc và chống lại Mỹ trong trường hợp xảy ra xung đột ở châu Á-Thái Bình Dương.

Cũng trong ngày 05/05, tờ Sankei Shimbun đưa tin, do lo ngại Trung Quốc phát động chiến dịch "đánh chiếm quân sự" đối với các đảo nhỏ, Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản đã khẩn cấp áp dụng biện pháp ứng phó và bàn thảo kế hoạch tác chiến thống nhất trên biển-trên mặt dất-trên không. Theo nhận định của chuyên gia quân sự Nhật Bản, Bắc Kinh có thể sẽ lợi dụng điểm yếu quân sự không thể dễ dàng sử dụng vũ lực của Tokyo, để binh sỹ Trung Quốc ngụy trang thành ngư dân đổ bộ lên quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, sau đó lấy danh nghĩa tiếp tế vật tư điều quân đội đổ bộ.

Cùng ngày 05/05, Tạp chí Breaking Defense (Mỹ) đưa tin, tại Viện Nghiên cứu quốc tế và chiến lược ở Washington, D.C. (Mỹ), Tư lệnh không quân Mỹ tại Thái Bình Dương Hawk Carlisle đã thuyết trình về chủ đề “Chiến lược và sự can dự của không quân Mỹ ở Châu Á - Thái Bình Dương”. Theo tướng Hawk Carlisle, Bắc Kinh có thể xem xét thiết lập 2 vùng nhận dạng phòng không mới (ADIZ) ở Hoàng Hải và Biển Đông; đồng thời cảnh báo không quân và hải quân Trung Quốc đang bành trướng và mở rộng phạm vi hoạt động ở Thái Bình Dương. Tư lệnh Hawk Carlisle cũng nghi ngờ căn cứ pháp lý của “đường lưỡi bò” ở Biển Đông.

Ngày 06/05, nhân chuyến thăm trụ sở NATO tại thủ đô Brussels - Bỉ, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cùng Tổng thư ký NATO Anders Fogh Rasmussen đã ký thỏa thuận hợp tác mới với NATO do lo ngại trước việc Trung Quốc tăng chi tiêu quốc phòng và gia tăng căng thẳng trong khu vực. Hãng Kyodo của Nhật Bản vừa dẫn lời một quan chức quân đội cấp cao Philippines cho biết, Manila đã soạn thảo kế hoạch tăng cường hàng rào an ninh ở Biển Đông sau hàng loạt động thái gây hấn gần đây của Bắc Kinh, để ngăn Trung Quốc chiếm đóng thêm các địa điểm ở những vùng biển tranh chấp.

Theo tờ The Stars and Stripes, Mỹ, Lực lượng Phòng vệ Trên không Nhật Bản vừa chính thức thành lập phi đội máy bay cảnh báo sớm ở căn cứ Naha thuộc Okinawa nhằm ứng phó với tình hình tàu chiến và máy bay quân sự Trung Quốc liên tiếp xâm nhập vùng biển xung quanh quần đảo Senkaku/Điếu Ngư. Theo đó, 4 máy bay cảnh báo sớm E-2C và khoảng 130 thành viên Lực lượng Phòng vệ Trên không từ căn cứ Misawa được chuyển xuống căn cứ Naha và đây là lần đầu tiên Tokyo triển khai máy bay cảnh báo sớm ở căn cứ này.

Tân Hồng - Tiên Du

Theo Petrotimes