Trung Quốc đã “nắn gân” Mỹ bằng cách cho tàu Liêu Ninh - chiếc tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc ra khơi, đơn phương lập vùng hạn chế bay… Và để đáp lại, Mỹ cho lực lượng không quân chiến lược Mỹ xông thẳng vào khu vực mà Bắc Kinh đã công bố là “hạn chế” - đó là những sự kiện mang tính chất bản lề trong quan hệ Trung - Mỹ năm 2013.

Theo Pavel Zolotarev, Phó Giám đốc Viện Mỹ và Canada, Trung Quốc bắt đầu thăm dò tình hình địa bàn và ranh giới cho phép hoạt động của họ tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Bởi Trung Quốc ngày càng gia tăng sức mạnh chính trị, nên người ta cho rằng thế mạnh quân sự và kinh tế của đất nước cho họ quyền hành xử kiên quyết hơn nữa. Và đó là thực tế mà chúng ta đang thấy. Còn về Mỹ, người Mỹ cũng tuyên bố hoàn toàn rõ ràng rằng nhân danh lợi ích quốc gia ở châu Á, họ sẵn sàng điều động sức mạnh quân sự của mình tới địa bàn. Đó là giai đoạn rất nguy hiểm. Cả hai bên đều tìm kiếm những khả năng vượt qua giới hạn hành động được phép. Như vậy có thể rất tai hại - hoàn toàn có nguy cơ phát sinh xung đột vũ trang khi các bên cố gắng thăm dò ranh giới hành xử của nhau.

Những cáo buộc lẫn nhau về hoạt động gián điệp mạng năm 2013 đã đạt tới cấp độ chính sách quốc gia cả của Trung Quốc lẫn Mỹ. Washington cũng phát động chiến dịch chưa từng có về qui mô khi liên tục cáo buộc Bắc Kinh ăn cắp công nghệ và những bí mật khác. Trước hết, là với sự giúp đỡ của công ty viễn thông lớn nhất Hoa Vi. Đây chính là những tác nhân kích động làm ảm đạm quan hệ Trung - Mỹ trong năm tới.

Chuyên viên Pavel Zolotarev cho biết: “Căng thẳng hơn cả sẽ chính là trong lĩnh vực thông tin. Hiện giờ đang diễn ra cuộc chiến thông tin chưa công khai, nhưng nó sẽ leo thang và bùng phát. Sẽ bộc lộ những mâu thuẫn có thể nhìn thấy và nghe thấy đối lập với lĩnh vực quân sự truyền thống. Ở đây cũng có khả năng căng thẳng trong bang giao. Nhưng cuộc đụng độ quyền lợi của Trung Quốc và Mỹ, chủ yếu sẽ bột phát tại không gian mà Trung Quốc đã sẵn có tranh chấp với những quốc gia khác của khu vực. Trước hết, hiển nhiên, là chuyện nói về quan hệ Trung - Nhật".

Dù thế nào chăng nữa, Trung Quốc và Mỹ vẫn có ràng buộc chặt chẽ với nhau về kinh tế. Cuộc chiến tiền tệ và thương mại đã không ngăn cản họ trong năm 2013 vẫn là những đối tác chính của nhau. Xu thế này sẽ gia tăng trong năm mới, đồng thời, sẽ là "lằn chỉ đỏ" kiềm chế tham vọng quân sự của cả hai bên.

Dòng tài chính, đầu tư cơ bản của Trung Quốc vẫn hướng tới Mỹ, rồi từ đó đưa trở về Trung Quốc các công nghệ tiên tiến thẩm thấu trong chu trình sản xuất. Đó là quan tâm chính yếu của Trung Quốc. Cộng thêm yếu tố Mỹ là nơi đào tạo nhân sự kỹ thuật dành cho Trung Quốc. Đây là lợi ích cao với Bắc Kinh. Và do vậy có thể đoán rằng Trung Quốc sẽ không vượt quá ranh giới có thể phá vỡ tình hình.

Không xung đột, không đối đầu, tôn trọng lẫn nhau, hợp tác và cùng có lợi - Đó là đường hướng chỉ đạo mà Chủ tịch Tập Cận Bình đã nêu ra khi nói về quan hệ Trung - Mỹ tại Đại hội toàn quốc lần thứ 18 của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Đồng thời, có thể thấy rõ trở ngại chính trên con đường này là không thể tồn tại phi xung đột trong điều kiện mở rộng tiềm lực quân sự của Trung Quốc, còn Mỹ cố gắng phát huy sức mạnh thống lĩnh của Washington ở châu Á.