Hình ảnh chụp từ vệ tinh công trình xây dựng, cải tạo trái phép của Trung Quốc ở bãi Đá Chữ Thập (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam) cho thấy tốc độ cải tạo cực kỳ nhanh chóng ở khu vực này
Đó là một trong những thông tin được nêu tại Báo cáo thường niên về tình hình quân sự của Trung Quốc vừa được Bộ Quốc phòng Mỹ công bố.
Theo báo cáo thì việc bồi đắp của Trung Quốc tập trung vào bốn khu vực trong quần đảo Trường Sa (mà Trung Quốc hiện đang kiểm soát một cách phi pháp) và về cơ bản đã hoàn tất. Nay, Trung Quốc đang tiến hành xây dựng tại những khu vực đã được bồi đắp, với ít nhất là một sân bay, đồng thời thiết lập hệ thống giám sát, hệ thống thông tin. Nạo vét luồng lạch để các chiến hạm có thể dễ dàng ra vào quần đảo Trường Sa.
Báo cáo của Mỹ khẳng định rằng cảnh báo của nhiều quốc gia, chuyên gia an ninh – quốc phòng về việc Trung Quốc bồi đắp các bãi đá thành đảo nhân tạo, mở rộng các đảo hiện hữu, biến chúng thành một chuỗi căn cứ quân sự nhằm khống chế toàn bộ biển Đông là hoàn toàn chính xác.
Ngay sau khi Bộ Quốc phòng Mỹ công bố Báo cáo thường niên về tình hình quân sự của Trung Quốc, Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã lên tiếng phản bác với lý do, Báo cáo thường niên về tình hình quân sự của Trung Quốc của Bộ Quốc phòng Mỹ là thiếu cơ sở, cố ý bóp méo sự thật nhằm biến Trung Quốc trở thành một mối đe dọa.
Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Trung Quốc tuyên bố một cách chung chung rằng, việc Trung Quốc gia tăng khả năng quân sự là nhằm “giữ gìn an ninh chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và sự phát triển hòa bình của Trung Quốc”.
Gần đây, những viên chức đại diện chính quyền Trung Quốc đưa ra rất nhiều tuyên bố nhằm trấn an cộng đồng quốc tế về các hành động bất thường, bất chấp luật pháp quốc tế của mình tại Biển Đông và thường thì ngay sau đó, các viên chức này đột nhiên... đổi giọng.
Chẳng hạn hôm 1/5/2015, Ngô Thắng Lợi, Tư lệnh Hải quân Trung Quốc, ngỏ “lời mời” Mỹ và cộng đồng quốc tế sử dụng các căn cứ quân sự mà Trung Quốc xây dựng ở Trường Sa, khi có nhu cầu tìm kiếm - cứu nạn.
Song song với lời mời này, ông Lợi giải thích thêm, việc Trung Quốc bồi đắp hàng loạt bãi đá tại Biển Đông thành đảo nhân tạo và biến các đảo nhân tạo này thành một chuỗi căn cứ quân sự là nhằm “cải thiện chất lượng các dịch vụ công cộng tại Biển Đông như dự báo khí tượng, nghiên cứu hải dương, tìm kiếm – cứu nạn”, góp phần “thực thi các nghĩa vụ quốc tế về an ninh tại hải phận quốc tế”.
Đến ngày 2/5, Jeff Rathke, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ, tuyên bố, Mỹ không quan tâm đến “lời mời” của Trung Quốc. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ nói thêm, ngay cả khi các cơ sở được xây dựng trên các hòn đảo nhân tạo chỉ được sử dụng cho các mục đích dân sự và nhân đạo thì việc đơn phương bồi đắp các bãi đá đang còn tranh chấp về chủ quyền vẫn nguy hại cho hòa bình và ổn định trong vùng. Ông nói nếu thật sự muốn làm giảm căng thẳng, Trung Quốc nên ngưng việc bồi đắp, mở rộng các bãi đá. Muốn hợp tác cứu nạn, Trung Quốc nên làm việc với những cơ chế đa phương hiện có như cơ chế của ASEAN.
Bởi tuyên bố thẳng thừng của Mỹ, ngày 7/5, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc huỵch toẹt, Trung Quốc “có quyền lập vùng cấm bay-ADIZ tại biển Đông”.
Theo nhiều chuyên gia, trước đây, Trung Quốc chỉ có thể điều động các chiến hạm để xâm nhập Biển Đông. Nay, chuỗi đảo nhân tạo tại Biển Đông sẽ giúp Không quân Trung Quốc khống chế phía trên vùng biển này. Nếu Trung Quốc thiết lập ADIZ tại Biển Đông và gia tăng các cuộc tuần tra cả trên biển lẫn trên không, các quốc gia đang có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc tại Biển Đông sẽ bị đẩy khỏi khu vực này vì đường tiếp liệu cho các hòn đảo mà họ kiểm soát bị cắt.
Rõ ràng là những hành động của Trung Quốc phớt lờ pháp luật quốc tế, ngang ngược thách thức cộng đồng quốc tế đang làm thế giới lo ngại về nguy cơ chung là mất an ninh, mất ổn định, và trên hết là nguy cơ đụng độ quân sự trên biển (mặc dù cả Trung Quốc và phần còn lại của thế giới không muốn), ảnh hưởng đến lợi ích thông thương hàng hải từ bao lâu nay trên vùng biển này. Phản ứng của thế giới bày tỏ không đồng tình trước các hoạt động ngang nhiên bồi đắp đảo nhân tạo của Trung Quốc trên Biển Đông ngày càng tăng lên.