Lực lượng dân quân trên biển của Trung Quốc bao gồm các tàu không trang bị vũ khí đang đóng vai trò ngày càng tăng đối với các yêu sách phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông.

Hình ảnh vệ tinh gần đây đã cho thấy các tàu Trung Quốc dành gần như toàn bộ thời gian neo đậu và thường tập trung thành các nhóm lớn, tờ Foreign Policy cho biết. Việc neo đậu này được xem là “rất khác thường” vì các tàu đánh cá thương mại thường không hoạt động gần nhau như vậy.

Tàu sân bay của Hải quân Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) Liêu Ninh tham gia một cuộc diễu hành hải quân gần Thanh Đảo ở phía đông tỉnh Sơn Đông của Trung Quốc, vào ngày 23-4-2019. Ảnh: AFP.

Giám đốc chương trình Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á (AMTI) và thành viên của Chương trình Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS), ông Gregory Poling cho biết: “Trung Quốc đang sử dụng hàng trăm tàu cá dưới sự chỉ huy của lực lượng dân quân trên biển để khẳng định yêu sách của mình và quấy rối các nước láng giềng ở quần đảo Trường Sa” (thuộc chủ quyền của Việt Nam).

Bình luận trên tờ Foreign Policy, ông Poling viết: “Không có lời giải thích thuyết phục nào khác được đưa ra cho lý do tại sao rất nhiều tàu cá tham gia các hoạt động không có ý nghĩa thương mại nhiều tháng liền, hoặc tại sao họ lại có ý định che giấu hành động của mình".

Ông Poling cũng nói thêm: “Lời giải thích duy nhất về tất cả các hành vi này là hầu hết các tàu này tham gia, ít nhất là bán thời gian, vào hoạt động của dân quân biển Trung Quốc”. Ông giải thích rằng có 200 đến 300 tàu đã được phát hiện tại đá Xu Bi và đá Vành Khăn (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam).

Nhà phân tích này cũng nói thêm: “Hình ảnh vệ tinh thường xuyên cho thấy các tàu dành gần như toàn bộ thời gian neo đậu, thường là trong các cụm lớn. Đây là sự thật, cho dù các tàu này ở trong đầm phá tại đá Xu Bi và đá Vành Khăn hay lảng vảng ở những nơi khác trong Trường Sa đi nữa”.

Ông cũng nói thêm các tàu này hiếm khi dùng ngư cụ của họ.

Ông Poling lo ngại rằng một cuộc khủng hoảng có thể xảy ra nếu Bắc Kinh không đưa các tàu này ra khỏi khu vực. “Lực lượng này không chuyên nghiệp, không được đào tạo bài bản và nằm ngoài khuôn khổ của luật hàng hải quốc tế, các quy tắc quân sự hoặc các cơ chế đa phương được thiết lập để ngăn chặn các sự cố không an toàn trên biển”.

“Sự cố bạo lực tiếp theo xảy ra ở Biển Đông nhiều khả năng có liên quan đến lực lượng dân quân Trung Quốc hơn là Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) hoặc Lực lượng Cảnh sát biển Trung Quốc. Những sự kiện này sẽ thiếu các cơ chế liên lạc và giảm leo thang tranh chấp giữa các bên”, ông Poling viết.

“Cách duy nhất để tránh một cuộc khủng hoảng được gây ra bởi các tàu bán quân sự này là thuyết phục Bắc Kinh đưa lực lượng này ra khỏi nước cờ của họ. Bước đầu tiên là Trung Quốc phải thừa nhận các bằng chứng về số lượng và hoạt động của các tàu này là quá sức tưởng tượng, và nhấn mạnh rằng chính phủ Trung Quốc phải chịu trách nhiệm cho hành vi của các tàu này", ông bình luận./.