Nhiều chuyên gia quốc tế không những chỉ trích, lên án, mà còn coi đó là tuyên bố đầy tiêu cực, ngang ngược, đồng thời chứng tỏ Trung Quốc không che giấu âm mưu bành trướng và độc bá Biển Đông. Đây là lần đầu tiên, một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Trung Quốc công khai tham vọng tại Biển Đông. Ông Vương Nghị cũng muốn Mỹ “quên” Biển Đông, để cùng Trung Quốc hướng về tương lai, vì sự thịnh vượng chung của hai nước! Và từ ngày 08/03, Trung Quốc chính thức triển khai lực lượng đồn trú tới Đảo Cây (Trung Quốc gọi là đảo Triệu Thuật) thuộc nhóm đảo An Vĩnh (Trung Quốc gọi là Thất Liên) tại quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam.

Thô bạo, ngạo mạn và phản lịch sử

Giáo sư Carl Thayer đến từ Học viện Quốc phòng Australia đã bày tỏ sự sửng sốt trước tuyên bố vừa “thô bạo”, vừa “ngạo mạn”, vừa phản lịch sử của Trung Quốc và cách dùng từ của Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cho thấy, Bắc Kinh đã leo thang trong hành động biện minh cho các hành động của họ - chuyển từ khẳng định “chủ quyền lịch sử” đối với các đảo và “vùng biển tiếp giáp”, sang tuyên bố quyền sở hữu đối với các thực thể như đảo đá, rạn san hô hay các bãi ngầm khác.

Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị

Giáo sư Clive Symmons, chuyên gia về Luật Biển của Đại học Ireland coi đây là tuyên bố tiêu cực, không hợp lệ trong bối cảnh tranh chấp tại Biển Đông chưa được giải quyết và Trung Quốc không thể áp luật riêng của mình ở khu vực này. Giáo sư Clive Symmons cũng khẳng định, Trung Quốc đang mập mờ trong tuyên bố chủ quyền tại Biển Đông và những yêu sách tiêu cực của Bắc Kinh sẽ ảnh hưởng đến quá trình giải quyết tranh chấp.

Ngày 09/03, tờ Inquirer của Philippines đăng phân tích của Ted Laguatan, luật sư về nhân quyền tại San Francisco và chuyên gia luật Di trú bang California, Mỹ kêu gọi Philippines cần tiêu diệt ngay các căn cứ quân sự Trung Quốc đang xây dựng trái phép trên quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam. Bởi những căn cứ này sau khi hoàn thành, Trung Quốc sẽ điều chiến đấu cơ, máy bay ném bom, trực thăng vũ trang, tên lửa và tàu chiến tới đây và khi đó Philippines sẽ không thể loại bỏ chúng.

Cùng ngày 09/03, tờ Taipei Times dẫn nhận định của ông Cao Quảng Kỳ, người đứng đầu lực lượng quân sự Đài Loan, Bắc Kinh không bao giờ từ bỏ khả năng thống nhất Đài Loan bằng vũ lực với nguồn ngân sách quốc phòng tăng hằng năm. Việc này diễn ra trong bối cảnh 2 bờ eo biển Đài Loan đang đàm phán về việc Trung Quốc công bố các đường bay số hiệu W121, W122 và W123 mà Đài Bắc gọi là “tùy tiện” đè lên đường bay số hiệu M503 của Đài Loan chạy dọc giữa 2 bờ eo biển. Theo giới truyền thông, Đài Loan vừa điều máy bay chiến đấu AH-64E Apache và máy bay trinh sát săn ngầm P-3C cùng tham gia cuộc tập trận mang tên Hán Quang.

Tăng ngân sách, tăng cải tạo trái phép

Ngày 09/03, khi trả lời câu hỏi liên quan tới việc Trung Quốc xây dựng bất hợp pháp ở quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki đã bày tỏ quan ngại bởi hoạt động bồi đắp và xây dựng của Trung Quốc ở khu vực tranh chấp Biển Đông đã làm trầm trọng mối lo ngại của khu vực này trước việc Bắc Kinh có thể xây dựng tiền đồn quân sự trên các đảo, đá ngầm tranh chấp.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki

Cũng trong ngày 09/03, tờ PhilStar đưa tin, Bộ Quốc phòng Philippines đã bày tỏ quan ngại trước các dự án cải tạo của Trung Quốc ở khu vực tranh chấp trên Biển Đông, cùng kế hoạch tăng đáng kể ngân sách quốc phòng của Bắc Kinh. Theo người phát ngôn Bộ Quốc phòng Peter Galvez, các hoạt động cải tạo của Trung Quốc có nguy cơ nảy sinh biến cố trong khu vực vốn đã căng thẳng bởi các dự án này sẽ tiếp tục gây ra những sai lầm, rủi ro. Philippines cho rằng, tăng ngân sách quốc phòng, Trung Quốc sẽ tăng cải tạo ở Biển Đông.

Cùng ngày 09/03, tờ Quan sát (Trung Quốc) dẫn thông tin từ tờ Thương báo (Hongkong) cho biết, tàu sân bay 100% do Trung Quốc chế tạo sắp ra đời. Đây là tuyên bố của nhiều tướng lĩnh cấp cao Trung Quốc (như Trung tướng Đinh Hải Xuân, Thiếu tướng Mã Vĩ Minh, nguyên Chính ủy Hải quân, Đô đốc Lưu Hiểu Giang) khi trả lời phỏng vấn tờ Thương báo hôm 08/03, theo đó Trung Quốc đã chế tạo tàu sân bay nội địa tiên tiến hơn tàu sân bay Liêu Ninh. Giới tướng lĩnh Trung Quốc coi tàu sân bay là vũ khí bảo vệ cái gọi là “chủ quyền và lợi ích ở nước ngoài” của Bắc Kinh trong tương lai.

Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), trong năm 2013, Trung Quốc chi quốc phòng gấp 5 lần 10 nước Đông Nam Á cộng lại, và Bắc Kinh thường xuyên dựa vào sức mạnh quân sự để gây hấn. Do đó, nhiều nước láng giềng châu Á của Trung Quốc đang tập trung phát triển quân đội bằng cách đầu tư thêm vũ khí, thiết lập những quân đoàn mới nhằm đối phó với quốc gia đông dân nhất thế giới. Theo tờ Global Times, Trung Quốc bắt đầu nâng cấp tàu ngầm hạt nhân tên lửa đạn đạo Type 094, để chở 16 tên lửa thay vì 12 tên lửa như trước. Những tàu ngầm này sẽ mang theo tên lửa đạn đạo JL-2, phiên bản dựa theo tên lửa DF-31 phóng từ đất liền. Ngoài ra, Trung Quốc còn đang phát triển thế hệ tàu ngầm Type 096 có thể mang được 24 tên lửa đạn đạo liên lục địa, cùng tên lửa JL-3 có tầm bắn từ 10.000km đến 11.000km. Được biết, Trung Quốc hiện có 100-200 tên lửa gắn đầu đạn hạt nhân, trong đó hàng chục tên lửa là JL-2.

Muốn thay đổi thực trạng

Tờ Jakarta Global vừa dẫn phân tích của chuyên gia Jamil Maidan Flores cho rằng, Trung Quốc đang tìm cách “thay đổi thực trạng” ở Biển Đông khi tiến hành xây dựng, mở rộng trái phép các đảo nhân tạo ở quần đảo Trường Sa, thuộc chủ quyền Việt Nam. Và hành động này đang đi ngược lại cam kết của các bên trong việc duy trì nguyên trạng ở Biển Đông theo Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), gây căng thẳng trong khu vực. Trong khi đó, chuyên gia Jamil Maidan Flores nhận định, ASEAN phải gấp rút thực hiện ngay chính sách ngoại giao phòng ngừa, ít nhất để các cuộc đàm phán hướng tới Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) không trở nên vô nghĩa.

Hình ảnh Trung Quốc cải tạo, mở rộng xây dựng đảo Gạc Ma (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam) cuối năm 2014

Khi được hỏi về việc Trung Quốc tăng ngân sách quốc phòng lên 10% (đăng trên mạng Sputnik News), chuyên gia người Nga Vassily Kashin đến từ Trung tâm Phân tích công nghệ, chiến lược có trụ sở ở Moskva cho rằng, Bắc Kinh đưa ra quyết định này dựa trên nhu cầu mua sắm thêm vũ khí mới để thay thế các loại vũ khí quân sự có từ kỷ nguyên Mao Trạch Đông, để tương xứng với “siêu cường thế giới”. Chuyên gia Vassily Kashin cũng cho rằng, việc ngân sách quốc phòng Trung Quốc tăng và tiếp tục tăng là điều có thể thấy từ trước để một ngày nào đó Bắc Kinh sẽ sở hữu một đội quân mạnh nhất thế giới.

Ngày 08/03, tạp chí IHS Jane’s (Anh) công bố báo cáo, theo đó trong năm 2014, doanh số kinh doanh vũ khí trên thế giới tiếp tục tăng (năm thứ 6 liên tiếp), đạt mức 64,4 tỉ USD (tăng 13,4%) so với 56 tỉ USD năm 2013, và Trung Quốc đứng thứ ba thế giới về nhập khẩu vũ khí. Theo chuyên gia Paul Burton của IHS Jane’s, Trung Quốc tiếp tục cần hỗ trợ quân sự về hàng không - không gian của Nga và ngân sách chi cho khoản này sẽ tăng nhanh; và Moskva là nhà cung cấp vũ khí chủ yếu cho Bắc Kinh. Cũng trong ngày 8/3, Thông tấn xã Đài Loan dẫn lời ông Lâm Úc Phương, nghị sĩ Quốc dân đảng cầm quyền và ông Kha Thừa Hanh, cựu quan chức quân đội Đài Loan cho rằng, phe đối lập Đài Loan (đảng Dân chủ Tiến bộ) đang cân nhắc khả năng từ bỏ yêu sách “đường lưỡi bò” ở Biển Đông, nếu đảng này thắng cử năm 2016.

Ngày 06/03, tại Trung tâm tổ chức sự kiện Hoàng Gia Egmont, Brussels (Bỉ), Trung tâm Luật Quốc tế, Đại học Tự do Brussels (VJB) đã tổ chức hội thảo với chủ đề “Biển Đông: Nhìn từ góc độ Luật Quốc tế” với sự tham dự của khoảng 150 người. Với 4 phiên làm việc, các học giả và giới chuyên môn đã chỉ rõ chính sách xâm lược tại Biển Đông của Trung Quốc, đồng thời chỉ trích Bắc Kinh đã vi phạm luật pháp quốc tế khi xây dựng đảo nhân tạo. Hơn 1 tháng trước (03/02), khi trả lời phỏng vấn tờ Suddeutsche Zeitung (Đức), Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long cho rằng, giữa các quốc gia hoàn toàn không thể có chuyện tất cả cùng có lợi, tuy nhiên về tổng thể, nếu lấy quan hệ hợp tác làm đại cục thì các nước sẽ được hưởng lợi từ một Trung Quốc thịnh vượng, hơn là một Trung Quốc rắc rối. Theo ông Lý Hiển Long, Trung Quốc và các nước ASEAN đang trong quá trình hướng tới Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) và phải mất một thời gian mới hoàn chỉnh vấn đề nhạy cảm này bởi không quốc gia nào muốn mình bị bó buộc.

Hồng Thất Công

Theo Petrotimes