Trung Quốc từ chối tham gia vụ kiện, tuyên bố rằng nước này không chấp nhận quyết định của Toà Trọng tài Quốc tế đối với các tranh chấp trên Biển Đông. Tuy nhiên, Bắc Kinh đã công bố một tài liệu làm rõ lập trường, quan điểm phản đối của nước này đối với quá trình xét xử tại Toà Trọng tài.

Trung Quốc lập luận rằng Toà Trọng tài không có thẩm quyền phán quyết vụ kiện của Philippines về Biển Đông. Bắc Kinh cũng bác bỏ lập luận của Manila rằng tuyên bố đường chín đoạn của Trung Quốc không phù hợp với các nguyên tắc của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS).

Dù không phải là tài liệu chính thức mà Trung Quốc đệ trình lên Tòa Trọng tài, thì tài liệu nàycũng đã được các bên liên quan xem xét, đánh giá - đúng như dự định của Bắc Kinh. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Philippines Charles Jose cho biết Toà Trọng tài (16/12/2014) gửi 26 câu hỏi cho Philippines, chỉ một tuần sau khi tài liệu trên của Trung Quốc được công bố.

Các câu hỏi liên quan đến vấn đề thẩm quyền và giá trị của vụ kiện. Philippines trả lời các câu hỏi với hơn 3.000 trang tài liệu, gồm "200 trang biện luận" và " một bản đồ 200 trang có chứa thông tin chi tiết về 49 hòn đảo, rạn san hô và các tính năng địa lý khác ở Biển Đông”.

Tàu chiến của Trung Quốc quốc tập trận trên biển.

Bộ Ngoại giao Philippines tuyên bố: "Philippines tự tin đã trả lời đầy đủ các câu hỏi của Toà Trọng tài, tin tưởng về thẩm quyền của Toà Trọng tài đối với vụ kiện và tuyên bố chủ quyền của Philippines, đặc biệt là nghi ngờ của Philippines về việc đường chín đoạn có được xây dựng trên cơ sở thực tế và pháp luật". Tuyên bố này cũng ca ngợi Tòa Trọng tài vì "sự quan tâm và cẩn trọng với các chứng cứ... của vụ kiện, như được thể hiện trong phạm vi, chi tiết của các câu hỏi [mà Toà Trọng tài gửi Philippines] ". Ông Jose nhận định Toà Trọng tài xử lý "các khó khăn tạo ra bởi quyết định của Trung Quốc với tính chuyên nghiệp cao, [qua đó] đảm bảo không bên nào bị ảnh hưởng bởi quyết định của Trung Quốc”.

Trung Quốc sẽ được cho thêm thời gian để đáp lại hồ sơ bổ sung của Philippines, tuy nhiên Trung Quốc gần như chắc chắn không cung cấp bất kỳ tài liệu nào. Trung Quốc liên tục từ chối tham gia vào quá trình tham vấn của Toà Trọng tài.

Ông Jose cho biết các hoạt động cải tạo đất của Trung Quốc ở khu vực tranh chấp không được nêu trong tài liệu của Philippines nộp bổ sung lên Toà Trọng tài do các câu hỏi của Toà Trọng tài không đề cập vấn đề này. Manila đã lên tiếng tố cáo các hoạt động cải tạo đất của Trung Quốc. Các quan chức Philippines cho biết việc cải tạo đất trên là nỗ lực cho thấy "việc chiếm đóng hiệu quả" của Trung Quốc trước khi Toà Trọng tài đưa phán quyết cuối cùng. Báo Manila Times dẫn nguồn một quan chức Chính phủ Philippines nhận định: "Phải làm gì với quyết định [của Toà Trọng tài] khẳng định những tính năng địa lý như bãi đá chỉ có lãnh hải dài 12 hải lý khi mà các tình năng địa lỹ này đã trở thành các căn cứ không quân và hải quân kiên cố?".

Ông Jose cho biết dù Philippines không thảo luận về vấn đề cải tạo đất của Trung Quốc trên Biển Đông "một cách chi tiết”, Chính phủ Philippines vẫn hy vọng Toà Trọng tài sẽ xem xét vấn đề này. "Thật tốt nếu Toà Trọng tài xem xét bản chất các tính năng địa lý, tình trạng ban đầu của các tính năng địa lý đó và chúng biến đổi như thế nào sau khi được cải tạo".

Manila dự kiến vụ kiện sẽ chuyển sang phần tranh tụng trong tháng 07/2015 và Tòa Trọng tài sẽ đưa ra phán quyết vào tháng 03/2016. Tuy nhiên, tiến trình này có thể rút ngắn do Trung Quốc chưa gửi bất kỳ tài liệu nào đến Tòa Trọng tài.

Theo BDN