Học giả Bonnie Glaser cáo buộc rằng bất ổn trên biển Đông và Hoa Đông là do Trung Quốc gây ra chứ không phải do Mỹ kích động, ông Vương Quán Trung né trả lời câu này - Ảnh: Thục Minh

Người dẫn đầu đoàn cán bộ quốc phòng, quốc hội và học giả của Trung Quốc dự Diễn đàn an ninh châu Á - Thái Bình Dương (Đối thoại Shangri-La, SLD) lần thứ 13 tại Singapore là Phó tổng tham mưu trưởng quân đội Vương Quán Trung. Sáng 01/06, ngày cuối cùng trong chương trình 3 ngày của SLD, ông Vương đã có bài phát biểu trong phiên thảo luận toàn thể và lặp lại những lời hoa mỹ, sáo rỗng về một Trung Quốc “yêu chuộng hòa bình, “hữu hảo” với láng giềng, chỉ “tự vệ” về mặt quân sự, và theo đuổi con đường “phát triển hòa bình”. Ông cũng dông dài dạy dỗ về công lý và bình đẳng giữa các quốc gia, đồng thời kêu gọi đối thoại, hợp tác thân thiện và xây dựng.

Nhưng trong thời gian phát biểu được cho phép khoảng 20 - 30 phút, ông Vương đã dành hơn 10 phút “trả đũa” những phát biểu của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel mà ông này gọi là “khiêu khích” và “chĩa vào Trung Quốc”. Ông Hagel sáng 1.6 đã chỉ đích danh “Trung Quốc đang tiến hành những hành động đơn phương, gây bất ổn ở biển Đông”; còn ông Abe tối 30/05 ngầm ý cáo buộc Bắc Kinh “cố tình sử dụng vũ lực và cưỡng ép để thay đổi hiện trạng” trên biển Đông và biển Hoa Đông. “Những phát biểu của ông Abe và ông Hagel khiến tôi có cảm tưởng rằng họ phối hợp với nhau, ủng hộ nhau, động viên nhau cùng lợi dụng ưu thế được phát biểu trước tại đối thoại này để cùng thực hiện những hành động khiêu khích và thách thức Trung Quốc”, ông Vương nói.

Các đại biểu tham dự diễn đàn tin rằng lẽ ra ông Vương nên đưa ra những dẫn chứng cụ thể nhằm bác bỏ một cách thuyết phục các chỉ trích trên, thay vì chỉ phủ nhận suông và quay lại công kích bằng những lời lẽ thiếu hẳn “tầm nhìn cường quốc”.

Tôi tin là các lãnh đạo Trung Quốc không biết câu trả lời về đường 9 đoạn, và họ cũng chẳng muốn trả lời trước thế giới. Điều đó tạo ra một khoảng trống cho sự nghi ngờ, mất lòng tin   Học giả Mỹ - Bonnie Glaser

Lẩn tránh sự thật

Trong bài phát biểu của mình, ông Vương cũng nói: “Trung Quốc theo đuổi một chính sách láng giềng thân thiện nhằm đem lại sự hòa hợp, an ninh và thịnh vượng cho nhau”, và “mọi quốc gia đều phải tôn trọng chủ quyền, độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia khác, và giải quyết các bất đồng, tranh chấp một cách hòa bình thông qua đàm phán”.

Nhưng những lời lẽ “tốt đẹp” của ông Vương đã không thuyết phục được 400 đại biểu là học giả, nhà ngoại giao, quân sự đến từ hơn 30 quốc gia. Có đến gần 80% trong tổng số hơn 20 câu hỏi mà các đại biểu đặt ra cho 2 diễn giả trong phiên thảo luận (ông Vương và Thứ trưởng Quốc phòng Nga Anatoly Antonov) là “đá nhọn” hướng vào Trung Quốc. Các đại biểu đã yêu cầu ông Vương giải thích về tuyên bố chủ quyền đường lưỡi bò, giải thích hành động khiêu khích tại quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, đơn phương lập vùng nhận diện phòng không tại biển Hoa Đông và cắt đứt đối thoại cấp cao với Nhật. Trên biển Đông và trong quan hệ ASEAN - Trung Quốc, các đại biểu yêu cầu ông Vương chứng minh cáo buộc của Bắc Kinh rằng Việt Nam “gây hấn và uy hiếp” giàn khoan Hải Dương-981 (Haiyang Shiyou-981), yêu cầu ông giải thích việc Trung Quốc không chấp nhận Công ước LHQ về luật Biển (UNCLOS 1982) mà chính nước này đã phê chuẩn, không chấp nhận ra tòa trọng tài để giải quyết các tranh chấp, hay né tránh việc đi đến Bộ quy tắc ứng xử biển Đông... Thậm chí, có đại biểu còn đặt câu hỏi vì sao Trung Quốc không có đồng minh.

Và không ngoài dự đoán của nhiều đại biểu vốn quen với “chiêu” lẩn tránh và câu giờ của các đại biểu từ Hoa lục, ông Vương “chỉ chọn trả lời 1 hay 2 câu” với lý do thời gian hạn hẹp. Về đường lưỡi bò và UNCLOS, ông chỉ lặp lại những điều mơ hồ, vô nghĩa để thuyết phục rằng Trung Quốc có chủ quyền lịch sử đối với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa từ 2.000 năm trước và UNCLOS chỉ có hiệu lực từ năm 1994 nên “không áp dụng được” đối với đường lưỡi bò.

Cách trả lời của ông Vương khiến nhiều đại biểu phì cười và lắc đầu. “Đó mà là câu trả lời sao? Tôi nghĩ các đại biểu đang hối hận vì đã đặt câu hỏi cho ông Vương”, nữ thạc sĩ người Mỹ gốc Hoa Amy Chang từ ĐH Harvard nói. Bonnie Glaser, Chủ tịch Ban nghiên cứu Trung Quốc của Trung tâm nghiên cứu chiến lược quốc tế tại Washington (Mỹ), một trong những người có câu hỏi bị các diễn giả Trung Quốc lẩn tránh nhiều lần, nói: “Tôi không hiểu vì lý do gì ông ấy không trả lời câu hỏi của tôi. Còn câu trả lời về đường 9 đoạn ư? Ông ấy có trả lời gì đâu!”. “Tôi tin là các lãnh đạo Trung Quốc không biết câu trả lời về đường 9 đoạn, và họ cũng chẳng muốn trả lời trước thế giới. Điều đó tạo ra một khoảng trống cho sự nghi ngờ, mất lòng tin”, bà nói với Thanh Niên.

Thục Minh
(Văn phòng Singapore)

Theo TNO