Theo đó, đến ngày 15/03/2015, Philippines phải cung cấp những luận chứng phản bác yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông. Ngày 16/06/2015 là thời hạn chót Trung Quốc phải trả lời những luận chứng của Philippines.

PCA nhấn mạnh, Philippines sẽ có cơ hội phản ứng lại những tranh cãi của Trung Quốc về quyền tài phán thông qua văn bản. Theo mạng Rappler, cùng ngày 17/12, PCA cũng khẳng định đã mời Philippines xử lý những gì mà Manila thấy thích đáng trong bất kỳ tuyên bố liên quan đến việc tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông mà Bắc Kinh đã công khai đưa ra. Bởi theo tài liệu của Trung Quốc phản đối vụ kiện kể trên (trình ngày 07/12), Bắc Kinh cho rằng, PCA không có quyền tài phán hoặc quyền quyết định vụ tranh chấp này.

Thẩm phán Jean-Pierre Cot, Stanislaw Pawlak, Thomas A. Mensah, Rüdiger Wolfrum, giáo sư Alfred H.A.Soons

Theo tuyên bố trước đây của PCA, ngày 15/12/2014 là hạn chót Trung Quốc phải đệ trình lên Tòa án trọng tài quốc tế xung quanh vụ kiện "đường lưỡi bò". Và ngày 15/12, người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Tần Cương nhấn mạnh, Bắc Kinh không chấp nhận, không tham gia vụ kiện do Philippines đơn phương đề xuất. Cũng trong ngày 15/12, tờ Tin tức tham khảo (phụ san của Tân Hoa xã) còn có bài xuyên tạc: Việt Nam ủng hộ Philippines kiện Trung Quốc ở Biển Đông!?

Giới bình luận cho rằng, Bắc Kinh đang tìm mọi cách nhằm đánh lạc hướng dư luận để mưu toan thay đổi luật pháp quốc tế. Bởi tuy Bắc Kinh nộp bản phản biện, nhưng hình thức lại là tuyên bố lập trường theo yêu cầu trong phán quyết số 2 hồi tháng 06/2014 của PCA. Điều này đồng nghĩa với việc, Bắc Kinh muốn phủ nhận đang tồn tại một thủ tục tố tụng liên quan đến mình, đồng thời tạo ra kênh riêng để tự do diễn giải một số chủ đề pháp lý theo ý đồ của Trung Quốc. Giới phân tích coi đây là cách Trung Quốc gián tiếp tham gia vụ kiện trong khi không thừa nhận vai trò của PCA.

Giới quan sát nhận định, thách thức về tuyên bố chủ quyền tại Biển Đông của Bắc Kinh đang gia tăng. Theo học giả Carl Thayer, Giáo sư đến từ Học viện Quốc phòng Australia, trong khi tránh PCA, Trung quốc đang kháng cáo bằng cách công bố văn bản về quan điểm của mình.

Còn theo ông Myron Nordquist, Phó giám đốc Trung tâm Chính sách và Luật Biển thuộc Đại học Virginia, Mỹ, khi Trung Quốc chọn cách không tham gia, điều này sẽ khiến 2 bên phải bàn thảo với bên thứ 3. Theo giới truyền thông, Mỹ từng tuyên bố ủng hộ Philippines kiện Trung Quốc và trên thực tế Washington đã tư vấn pháp lý, chia sẻ kinh nghiệm, cung cấp thông tin tình báo... cho Manila xung quanh chủ đề nhạy cảm này.

Giới phân tích cho rằng, Mỹ giúp Philippines thắng kiện cũng là tự giúp mình trong việc kiềm chế tham vọng diễn giải luật pháp quốc tế theo “cách hiểu” của Trung Quốc.

Trong khi đó, ngay trong phần đầu của đơn kiện, Manila đã khẳng định: “đường lưỡi bò” (hay đường 9 đoạn) của Trung Quốc không phù hợp với UNCLOS và Philppines được hưởng quyền chủ quyền, quyền tài phán đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa theo quy định của UNCLOS.

“Đường lưỡi bò” chiếm khoảng 2 triệu km² diện tích biển (tương đương 22% diện tích đất của Trung Quốc) và 13 km² diện tích đất trên Biển Đông (trừ Đài Loan và đảo Đông Sa), bao gồm quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam và bãi cạn Scaborough/Hoàng Nham.

Cách đây không lâu (09/12), chuyên gia Gregory Poling từng có bài viết trên CSIS.org với nhận định, phán quyết cuối cùng của PCA, sẽ tác động và ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia của Trung Quốc, Mỹ, Philippines, và các quốc gia ASEAN có tranh chấp trong khu vực. Cũng trong ngày 09/12, người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi đã phản ứng sau khi Bộ Ngoại giao Mỹ công bố báo cáo bác bỏ yêu sách “đường lưỡi bò” phi lý của Bắc Kinh tại Biển Đông.

Ngày 05/12, Bộ Ngoại giao Mỹ công bố bản báo cáo dài 26 trang với nhiều phân tích chi tiết thể hiện sự phi lý và mâu thuẫn trong yêu sách “đường lưỡi bò” của Trung Quốc, và Washington khẳng định, yêu cầu đơn phương của Bắc Kinh tại Biển Đông là không phù hợp với UNCLOS.

Cùng ngày 09/12, tờ The Philippine Star dẫn lời Phó phát ngôn viên Tổng thống Philippines Abigail Valte, Manila sẽ có những bước đi tiếp theo nếu Bắc Kinh không nộp tài liệu pháp lý lên PCA về vấn đề tranh chấp trên Biển Đông.

Trước đó (08/12), Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario đã phản ứng lại tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, theo đó sự phản đối của Bắc Kinh chỉ đẩy nhanh tiến độ Manila khởi kiện. Điều này đồng nghĩa với việc, Philippines quyết kiện Trung Quốc đến cùng.

Tuấn Quỳnh

Theo Petrotimes